به گزارش صلح خبر در اقلیم غالبا خشک و نیمه خشک کشور که میزان تبخیر به‌طور متوسط بیش از ۱۰ برابر بارش است، انتظار وجود تالاب‌های متعدد اندک است اما پر شیب بودن ایران که یکی از کوهستانی ترین کشورهای جهان به حساب می‌آید، در کنار داشـتن هزاران کیلومتر سواحل دریایی آب گرم در جنوب و معتدل در شمال، وجود پهنه‌های وسیع بیابانی با خاک‌های شور و وضعیت عرض جغرافیایی کشور باعث شده تا ایران به عنوان یکی از کشورهایی شناخته شود که بیشترین تنوع تالاب در دنیا را دارد.

یکی از تالاب‌هایی که در سالیان گذشته همانند دیگر همتایان خود در اقصی نقاط کشور درگیر تنش آبی شده است، تالاب گمیشان است. این تالاب بین‌المللی علاوه بر اینکه به عنوان زیستگاه گونه‌های متنوعی از پرندگان شناخته می‌شود، از ارزش هیدرولوژیک بالایی نیز برخوردار است. این در شرایطی است که تغییرات اقلیمی در کنار عوامل انسانی وضعیت نامناسبی را برای این تالاب ایجاد کرده است.  

تالاب بین‌المللی گمیشان با وسعت بیش از ۲۰ هزار هکتار به‌صورت نوار نسبتاً باریک با جهت شمالی جنوبی، در شمال غربی گرگان و در غرب و شمال گمیشان واقع شده و یکی از تالاب‌های مورد علاقه پرندگان مهاجر بوده است.

تالاب گمیشان به‌عنوان یک ذخیره‌گاه ژنتیکی با ارزش پرندگان مهاجر زمستان‌گذران در امتداد سواحل جنوب شرقی دریای خزر، در این سال‌ها حال و روز خوبی ندارد و سال‌ به‌ سال شمار پرندگان مهاجر در آن کمتر می‌شود.

ذرات گرد و غبار در حال برخاستن از بستر گمیشان

در سالیان اخیر، ریزترین نوع دانه‌های خاک از طریق رودخانه‌ها و فرسایش خاک در تالاب گمیشان ته‌نشین شده است. امروز در شرایطی که این تالاب در حال خشک شدن است، ذرات ریز گرد و خاک نیز از بستر آن سر برآورده‌اند با وزش باد که دائماً در استان در گلستان رخ می‌دهد، در هوا پراکنده می‌شوند. اگر این روند متوقف نشود در سه یا چهار دهه آینده مردم استان گلستان از شدت ریزگرد خفه خواهند شد.

با توجه به وجود این خطر در جریان سفر رییس جمهوری به استان گلستان در ۱۵ اسفندماه ۱۴۰۰ دو طرح با اعتبار ۳۵ میلیارد تومان که مربوط اختصاص مبلغ ۲۵ میلیارد تومان برای حفاظت، پایش و احیای تالاب‌های گمیشان و گنبد کاووس و رودخانه‌های در معرض خطر استان و ریزگردها بود، تصویب شد.

۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ نیز معاون اول رییس جمهوری طی سفری به استان گلستان پیگیر حل این مشکل شد.  محمد مخبر در پنجمین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور ضمن اشاره به اهمیت بالای تالاب‌ها برای کشور از برنامه دولت برای احیای تالاب‌های میانکاله و گمیشان گفت.

در این جلسه که وزرای کشور، نیرو، جهاد کشاورزی، امور خارجه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست و استاندار گلستان نیز حضور داشتند گزارشی از مشکلات و چالش‌های اصلی تالاب میانکاله و خلیج گرگان و نیز پروژه‌های اولویت‌دار طرح جامع میانکاله و خلیج گرگان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مخبر اظهار کرد: محیط زیست محل حیات همه جانداران است که نیاز به مراقبت جدی دارد بنابراین دولت در مواقع آسیب به محیط زیست به هیچ عنوان از این ملاحظات کوتاه نمی‌آید این در حالیست که در نمونه‌های مشابهی مانند احداث کارخانه پتروشیمی در همین منطقه همواره زمزمه‌های زیرپا گذاشتن حقوق محیط زیست شنیده شده البته این پروژه‌ به‌طور موقت و با همکاری دولت و قوه قضاییه به حالت تعلیق درآمده است.

حال که بوی گرد و غبار از شمال شرق کشور نیز به مشام می‌رسد، بهتر است که دولت پیش از  ایجاد شرایطی نظیر استان‌های جنوب غربی ایران مانند خوزستان و کرمانشاه و ایلام که همواره درگیر معضل گرد و غبار هستند، با همکاری دستگاه‌ها، جلب مشارکت مردم محلی و بهره‌گیری از تجربه کارشناسان محیط زیست، راه چاره‌ای برای این چالش در استان گلستان بیندیشد. استان گلستان با داشتن پتانسیل ایجاد گرد و غبار همچنین همسایگی با کشور ترکمنستان و صحرای قره قوم – که به عنوان یکی از کانون‌های گرد و غبار شناخته می‌شود – نیازمند توجه زیست محیطی قابل توجهی است. مسئولان محیط زیست باید قبل از اینکه دیر شود، نوشدارویی برای احیای تالاب گمیشان بسازند.

انتهای پیام