به گزارش صلح خبر خبرگزاری مدوزا در تحلیلی در مورد فراز و فرودهای سیاسی مدودف نوشت: دیمیتری مدودف در دوران ریاست جمهوری خود بیش از یک دهه پیش، دولت های غربی را به این مساله امیدوار کرد که اصلاحات واقعی ممکن است. حتی پس از اینکه پوتین در سال ۲۰۱۲ به قدرت بازگشت و مدودف را به سمت نخست وزیری منصوب کرد و او برای ۷.۵ سال آینده در این سمت باقی ماند، هنوز هم او را یک لیبرال می دانند – یعنی زمانی که کسی اصلا به او فکر نمی کرد. او تا سال ۲۰۲۰ در این پست باقی ماند، زمانی که پوتین به قول یکی از کارشناسان علوم سیاسی “به یک نخست وزیر واقعی نیاز داشت”. در طول دو سال بعد از آن، اگرچه مدودف همچنان به عنوان معاون رئیس شورای امنیت کشور فعالیت می کرد، اما حضور سیاسی او کمرنگ شد؛ تا به امروز، او حتی اولین “مدودف” نیست که در نتایج جستجوی گوگل (حداقل به زبان انگلیسی)ظاهر می شود. با این حال، در ۱۶ ماه پس از آغاز تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، رئیس‌جمهور سابق شخصیت عمومی خود را از نو ساخت و به یکی از صریح‌ترین و منفورترین بلندپروازان مسکو تبدیل شد و حتی پوتین را در مقایسه با او سنجیده جلوه داد. آندری پرتسف، خبرنگار ویژه مدوزا، تغییر چشمگیر دیمیتری مدودف را توضیح می دهد.
پس از پیروزی ولادیمیر پوتین در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۸، دیمیتری مدودف به عنوان نخست وزیر باقی ماند. دو منبع نزدیک به کرملین و یک منبع نزدیک به دولت روسیه در آن زمان به مدوزا گفتند که این بخشی از “معامله” بین پوتین و مدودف بود. مدودف می خواست دوباره [ برای ریاست جمهوری ] نامزد شود، اما پوتین به او اجازه نمی داد. از سوی دیگر، نخست وزیری مدودف برای دو دوره بعدی “تضمین شده” بود. یک منبع نزدیک به کرملین به مدوزا گفت: چشم‌انداز جانشینی ممکن است در آنجا نیز وجود داشته باشد. اما حتی در آن مرحله، مدودف مشکلات خاصی را تجربه کرد. برای مثال، در سال ۲۰۱۸، نیروهای امنیتی روسیه شروع به هدف قرار دادن تجار نزدیک به نخست وزیر کردند، در حالی که آرکادی دوورکوویچ، یکی از نزدیک ترین همکاران مدودف، نتوانست وارد دولت جدید شود که این به دلیل اصرار شخصی پوتین بود.

بیشتر بخوانید:
مدودف: دشمن شکست می‌خورد/ پیروزی از آن ماست
هشدار جدی مدودف به اروپایی‌ها/ خواهان جنگ با روسیه هستید؟

پوتین می خواست مدودف را تضعیف کند. به احتمال زیاد پوتین شک نداشت که در سال ۲۰۲۴ مجدداً در انتخابات پیروز خواهد شد. اما وضعیت مدودف نیز بد نبود – او شش سال دیگر نخست وزیر می ماند. اما به هر روی دوران نخست وزیری مدودف در اوایل سال ۲۰۲۰ به پایان رسید. او بلافاصله پس از سخنرانی سنتی پوتین در مجلس فدرال، که در آن رئیس جمهور مجموعه ای از اصلاحات قانون اساسی را پیشنهاد کرد استعفا داد.
یکی از اصلاحات جدید به پارلمان روسیه این حق را داد که روسای وزارتخانه های فدرال را تعیین کند؛ پیش از این نامزدها توسط نخست وزیر معرفی و توسط رئیس جمهور تایید شده بودند. علاوه بر این، به رئیس جمهور جهت گیری کلی دولت روسیه داده شد. این امر به طور قطع نخست وزیر را به چهره ای تابع در عمود قدرت تبدیل کرد.
به گفته دو منبع نزدیک به کرملین، این اصلاحات از قبل با مدودف مورد بحث قرار نگرفته بود. برای مدودف، تضعیف نخست وزیری در نتیجه اصلاحات، نقض توافقنامه ۲۰۱۱ بود. یک منبع در این راستا گفت: نفوذ او قطع شد.
تا به امروز، ما به طور قطع نمی دانیم که آیا مدودف ترجیح داد از نخست وزیری استعفا دهد یا اینکه مجبور شد. منابع نزدیک به کرملین به مدوزا گفتند که مدودف واکنش منفی به اصلاحات داشت و ترک پست ممکن است تصمیم خودش بوده باشد. بی بی سی نیوز روسیه گزارش داده است که “افراد نزدیک به مدودف” این روایت از وقایع را تایید کردند، اگرچه منابع دیگری که با این خبرگزاری صحبت کردند تاکید کردند که پوتین مدودف را مجبور به کناره گیری کرد.
نیکلای پتروف، کارشناس علوم سیاسی، به مدوزا گفت که مجبور شدن مدودف به استعفا تبلیغات است. وی گفت: پوتین به دولتی کارآمد نیاز داشت که به طور مؤثرتری برای برنامه‌های اجتماعی هزینه کند و با انجام این کار بتواند به ایجاد حس خوبی در میان شهروندان پیش از انتخابات دومای ایالتی ۲۰۲۱ و انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ کمک کند.
فردی که برای ریاست دولت جدید و کارآمدتر روسیه انتخاب شد، میخائیل میشوستین، رئیس سابق مالیات بود. در همین حال، سمت جدیدی برای مدودف انتخاب شد: معاون رئیس شورای امنیت ملی روسیه. سازمانی که از زمان شروع تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، به یکی از مهمترین بخش های دولتی در سیستم حکومتی روسیه تبدیل شده است.
قانون تعیین پست نایب رئیس شورای امنیت فقط می گوید که اختیارات آن توسط رئیس جمهور تعیین می شود. بعداً، پوتین فرمانی صادر کرد که بر اساس آن معاون وی در این نهاد می‌تواند از طرف رئیس‌جمهور جلساتی برگزار کند، در مورد مسائل امنیت ملی به رئیس جمهور اطلاع دهد و در توسعه و اجرای مسیر سیاست خارجی روسیه مشارکت کند.

رئیس واقعی شورای امنیت، نیکولای پاتروشف، بود در حالی که مدودوف خود را در نقش کمکی می دید. مدودف به خصمانه ترین محیط ممکن منتقل شد. نیکولای پتروف، یک متخصص علوم سیاسی، گفت: ” [ اینگونه بود که ] آن ها به جای اینکه کلبه خود را در اختیار او قرار دهند، به او یک آپارتمان اشتراکی مملو از حشرات دادند که در آن نیازی به او نبود.”
به گفته منابعی که با شبکه خبری بی بی سی روسیه صحبت می کردند، اوضاع برای مدودف در روزهای اولیه این توافق واقعا بد بود؛ به هر حال، او رئیس جمهور سابق و نخست وزیر سابق بود و هیچ کس هم درباره انتخاب جانشین او، میشوستین، با او مذاکره نکرده بود. اما به گفته یکی از منابع نزدیک به کرملین کرسی مدودف در شورای امنیت ملی به این معنی بود که او همچنان به یکی از مهمترین منابع در قدرت عمودی دسترسی دارد: «دسترسی منظم به مرد در راس قدرت».
مدتی پیش مدودف «یک مسیر شغلی جدید برای خود ساخته بود» که قول می‌داد او را به پوتین نزدیک‌تر کند – و حتی احتمالاً او را جایگزین رئیس‌جمهور کند.

رئیس جمهور او را تحقیر کرد
مدودف علاوه بر معاونت رئیس شورای امنیت، سمت دیگری نیز داشت: ریاست حزب روسیه متحد که از پاییز ۲۰۱۱ بر عهده داشت. اما دو منبع نزدیک به کرملین گفتند که حزب حاکم روسیه همیشه “علاقه کمی” به مدودف داشته است: او آن را مکمل پستش به عنوان نخست وزیر می دانست، چیزی برای بهبود وضعیتش. او حتی سعی نکرده بود افراد خودش را در پست های رهبری حزب قرار دهد. مدودف به این نتیجه رسیده بود که بهترین پست برای تصدی پست سخنگوی دومای دولتی خواهد بود که او آن را با رهبری حزبش ترکیب خواهد کرد. البته او می دانست که همه تصمیمات کارکنان دولت در درجه اول توسط پوتین تایید خواهد شد، اما به عنوان رهبر حزب با بزرگ ترین جناح و سخنگو، او نیز آن ها را “تایید” خواهد کرد. او امیدوار بود که حتی نخست وزیر جدید با او مشورت کند.
با این حال، مدودف به سرعت متوجه شد که عملاً هیچ “اهرم واقعی” برای تأثیرگذاری بر مقامات حزب ندارد. همه پست‌های مهم در حزب یا توسط افراد نزدیک به دبیرکل آندری تورچاک یا توسط همکاران سرگئی کرینکو، رئیس بلوک سیاسی کرملین، اداره می‌شد. مدودف، علیرغم اینکه رهبر رسمی حزب بود، عملاً قادر به مشارکت در مدیریت آن نبود. با این وجود، او برنامه خود را برای خدمت به عنوان پیشرو اصلی آن در انتخابات دومای ایالتی پاییز ۲۰۲۱ تغییر نداد. مدودف روی حمایت ولادیمیر پوتین که با او “روابط خوب و آرام” حفظ کرده بود، حساب می کرد.
با این حال، در ژوئن ۲۰۲۱، در آستانه کنگره پیش از انتخابات حزب، یک سیگنال ظاهر شد و بر اساس گزارشات، پوتین به مدودف گفت که در لیست حزب قرار نخواهد گرفت و در نتیجه رئیس دومای دولتی نخواهد بود.
پوتین از زمانی که تصمیمات بر او تحمیل شوند خوشش نمی آید و این همان کاری است که مدودف انجام می داد. علاوه بر این، سطح بالای ابتکار مدودف ممکن است به نظر برسد که او آرزوی جانشینی او را دارد. به همین دلیل است که رئیس جمهور او را تحقیر کرد و او را کاملاً از کمپین حذف کرد.
به گزارش بی بی سی نیوز روسیه، عامل دیگری نیز در پس تصمیم پوتین وجود داشت: محبوبیت مدودف برای راحتی کرملین بسیار پایین بود. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات افکار عمومی روسیه، در ژوئن ۲۰۲۲، بیش از ۶۸.۳ درصد از روس‌های مورد بررسی گفتند که به نخست‌وزیر سابق اعتماد ندارند.
پوتین مدیر پرسنلی خوبی است: او ناتوانی مدودف در انجام کارهای مسئولانه و جدی را درک می کند. مدودف تا زمانی که پوتین به یک نخست وزیر واقعی نیاز داشت، نخست وزیر بود. به طور مشابه، او نمی تواند یک سخنران واقعی باشد.
مدودف به قدری از تصمیم پوتین ناراحت بود که در روز رای گیری ۲۰۲۱ در مقر روسیه متحد حاضر نشد و گفت که بیمار است. تا پایان سال ۲۰۲۱، او عملا از زندگی سیاسی به دور بود. سپس جنگ تمام عیار آغاز شد.

قطار زرهی در مسیر یدکی
در طول سال اول تهاجم تمام عیار مسکو به اوکراین، مدودف، که مدت ها به عنوان یکی از اصلی ترین “لیبرال های سیستمیک” روسیه شناخته می شد، به یک حامی سرسخت کرملین تبدیل شد. رئیس‌جمهور سابق به کاربر مکرر تلگرام تبدیل شد، جایی که به طور مرتب غرب را با سلاح‌های هسته‌ای تهدید کرد و از آلمانی‌ها به عنوان «فریتز» یاد کرد و آمریکا را «یانکی لند» نامید. ایتالیایی ها و اوکراینی ها نیز نام های تحقیرآمیز خود را دارند. در یکی از پست های مدودف آمده است: «هدف اصلی ما این است که شکستی ویرانگر به همه دشمنانمان برسانیم: نازی‌های اوکراینی، ایالات متحده، نوکرهای آن‌ها در ناتو، از جمله آن لهستان منفور، و سایر تفاله‌های غربی. ما بالاخره زمین های خود را پس می گیریم و برای همیشه از همه مردم خود محافظت می کنیم. مدودف انتخاب آگاهانه ای برای استفاده از چنین لفاظی های تحریک آمیزی داشته است.
پس از نشست شورای امنیت روسیه در آستانه حمله همه جانبه به اوکراین که در آن پوتین آشکارا همه کسانی را که خواستار ادامه گفت وگو با غرب بودند تحقیر کرد، مدودوف دریافت که بهتر است جانب احتیاط را رعایت کند تا مبادا کسی عقاید لیبرالیستی گذشته خود را مطرح کند. مدودف با تغییر به سمت حمله به “غرب جمعی” و مخالفان جنگ، نه تنها به محافظت از خود در برابر انتقادها کمک کرد، بلکه به حفظ پست مهمتری نیز کمک کرد.
منابع نزدیک به کرملین همچنین گفتند که رهبری عالی کشور نگران اظهارات آتش‌زای مدودف نیست: «آنها می‌دانند که این نظر اوست و دلیلی برای جدی گرفتن این تهدیدها وجود ندارد. همه به آنها عادت کرده اند.» علاوه بر این، ولادیمیر پوتین با بسیاری از اظهارات مدودف موافق است.
نیکلای پتروف، کارشناس علوم سیاسی می گوید که اگر رفتار مدودف در طول جنگ متفاوت بود، نگرش تشکیلات سیاسی روسیه نسبت به او بسیار انتقادی‌تر می‌شد. او می‌توانست طبیعی‌ترین نماینده ضد نخبگان در مخالفت با پوتین باشد. او هر کاری انجام می دهد تا از سوء ظن در این زمینه جلوگیری کند و به پوتین نشان می دهد که فراتر از ظن است و به غرب نشان می دهد که چیزی برای ارائه به آنها ندارد.
بر خلاف این پیش زمینه، رسانه های دولتی و طرفدار دولت که در دو سال پیش از جنگ تمام عیار توجه چندانی به مدودف نداشتند، مرتبا پست های او را مورد توجه قرار می دهند. دو تن از کارمندان این رسانه ها به مدوزا گفتند که دولت پوتین به شدت توصیه کرده است که مبلغان بر پست های مدودوف نظارت کنند و مقالات خبری را از روی آن تنظیم کنند و چندین مقاله بر طبق آن تولید کنند.
در اواخر دسامبر ۲۰۲۲، ولادیمیر پوتین موقعیت جدیدی را برای مدودف ایجاد کرد: معاون اول کمیسیون نظامی-صنعتی. اکنون نخست‌وزیر سابق به شرکت‌های دفاعی در سراسر کشور سفر می‌کند در حالی که آشکارا از استالین سخن می‌گوید و هر کسی را که نظم‌های دولتی را مختل می‌کند تهدید به سرکوب می‌کند.

یک منبع نزدیک به دولت روسیه تاکید کرد در حالی که پست جدید، نخبگان این کشور را بیش از گذشته مجبور به در نظر گرفتن مدودف کرده است، اما هیچ قدرت واقعی جدیدی به او نداده است. در همین حال، یک منبع نزدیک به کرملین گفت: مدودف نفوذ دارد، اما در مقایسه با مقام نخست وزیری، نفوذ او به شدت کاهش یافته است.
یکی از منابع نزدیک به کرملین، با توصیف جایگاه مدودف در عمود قدرت روسیه، او را “قطار زرهی در مسیر یدکی” نامید که ممکن است روزی برای پوتین مفید واقع شود: شاید او دوباره آن را روی ریل قرار دهد. به عنوان یک جانشین تایید شده، و شاید هم در مسیر زوال قرار گیرد. رئیس جمهور قصد ندارد به این زودی ها جایی برود.
دو منبع نزدیک به کرملین گفتند مدودف از امید خود برای رئیس جمهور شدن دوباره دست کشیده است. یکی از منابع گفت: او فقط یک چیز می خواهد: همه او را تنها بگذارند. هم ملی گراها و هم لیبرال ها.

*منبع: مدوزا / ترجمه: ابوالفضل خدائی

۳۱۱۳۱۱