مفاهیم: سندروم استکهلم در سینما چیست؟

سینما و تلویزیون > سینمای‌ جهان – همشهری آنلاین: نوشته یان مک‌کنزی*| ترجمه مهدی تهرانی:
فیلم‌های تریلر در ژانر‌های تعقیب و یا جنایی و پلیسی عناصر خاصی در داستان خود دارند.

سندروم استكلهم Stockholm Syndrome  واژه‌اي است كه از اواخر دهه 70 وارد سينما گرديد كه در آن به كاراكترهايي اشاره مي‌شود كه در فيلم‌هاي پليسي؛ تعقيب و جنايي؛ فرد قرباني با گروگان‌گير خود وارد رابطه عادي و يا حتي عاطفي شده و نه تنها بر عيله او دست به اقدامي نمي‌زند بلكه ممكن است با او همكاري نيز بكند.

اين پديده يك روند القايي يا اكتسابي و رواني است كه در آن حس همذات‌پنداري قريبي از سوي گروگان نسبت به شخص گروگان‌گير ابراز مي‌گردد. برخي اين تظاهرات قرباني را يك پروسه بي بديل مغزي و احساسي براي دفاع مي‌دانند و برخي سندروم استكلهم را پوج مي پندارند.

شان نزول و نام گذاري اين اصطلاح نيز بسيار با مسماست. در تاريخ 23 اوت 1973 در شهر استكلهم سوئد و در ميدان معروف نورمالمستورگ به بانكي دستبرد زده شد اما سارقان نتوانستند از بانك خارج شوند بنابراين 4 نفر از كارمندان بانك را به گروگان گرفتند. اين گروگان‌گيري اما بسيار دير به پايان رسيد. درواقع تا روز 28 اوت اين حادثه طول كشيد و سرانجام سه زن و يك مرد گروگان؛ با يورش پليس آزاد شدند. اما علت طولاني‌شدن اين گروگان‌گيري همانا همذات‌پنداري گروگان‌ها با گروگان‌گيرها بود.

قربانيان به اختيار با گروگان‌گيرها وابستگي پيدا كرده بودند به نحوبكه حتي پس از آزادي نيز نسبت به اعمال و رفتار آنها ابراز محبت داشتند و حمله پليس را وحشيانه مي‌دانستند.

در طي اين واقعه يك روانپزشك سوئدي به نام بيل بايروت به پليس استكهلم مشاوره مي‌داد. مدتي بعد حاصل يافته‌هاي بايروت توسط فرانك اوكبرگ تكميل شد و رسما در علم روانشناسي واژه سندروم استكهلم اعمال گرديد. نامي كه به سينما نيز وارد شد و در تريلرهاي پرهيجان مورد استفاده قرار گرفت.

در سينما فيلم جيمزباندي هرگز نگو نه؛ بابازي شان كانري ساخته ايروين كرشنر و يا  جان‌سخت محصول 1988 با بازي بروس ويليس ساخته جان مك‌تيرنان يكي از كالت‌هاي اين نوع ساخته‌هاست. كينگ كنگ محصول2005 ساخته پيتر جكسون نيز يكي از ساخته‌هاي جديدتر در اين مورد است.

در ژانرهاي ترسناك و اسلشر نيز گاهي تفاهم قرباني با گروگان گير نشان داده مي‌شود كه عمدتا هيچ ربطي به سندروم استكهلم ندارند. در اين داستان‌هاي عمدتا آبكي مفهوم رابطه قرباني با گروگان‌گير طبق كليشه رايج با كشته شدن گروگان‌گير و يا به دام افتادن او  و يا در نهايت فرار قرباني از دست وي پايان مي‌پذيرد.

   lan k.Mackenzie * 

This entry passed through the Full-Text RSS service – if this is your content and you’re reading it on someone else’s site, please read the FAQ at fivefilters.org/content-only/faq.php#publishers.

RSS