حتی گلایه‌های بعدی احمد میرعلایی از سیاه‌نمایی و بزرگنمایی رسانه‌ها هم خدشه‌ای بر این واقعیت که کمبود مواد خام در سال92 می‌تواند مشکل‌ساز باشد، وارد نکرد. معمولاً انتشار خبرهایی که حکایت از مشکلات مالی سینما دارد با اخبار امیدوارکننده‌ای با مضمون حمایت‌های دولتی همراه می‌شود اما اینکه چقدر از این حمایت‌ها در عمل صورت می‌گیرد، نکته‌ای دیگر است.

تجهیز سالن‌های سینما به امکانات پخش دیجیتال در حالی قرار است جدی‌تر گرفته شود که در آن سوی ماجرا یعنی تولید فیلم‌ها هر روز شاهد افزایش پروژه‌هایی هستیم که به جای دوربین فیلمبرداری 35میلی‌متری با دوربین‌های سبک و کم‌حجم دیجیتال تصویربرداری می‌شوند؛ فیلم‌هایی که پس از پایان تصویربرداری و تدوین باید فرایند تبدیل به نسخه‌هایی قابل نمایش از سینماهایی را طی کنند که فیلم 35میلی‌متری نمایش می‌دهند. با تجهیز سالن‌ها به امکانات پخش دیجیتال دیگر نیازی به این کار هم نیست. آیا روند اتفاقات پیش رو حکایت از خداحافظی با نگاتیو 35میلی‌متری دارد؟

این اتفاق از آنجا بعید به‌نظر می‌رسد که هنوز هم برخی فیلمسازان علاقه‌ای به استفاده از دوربین‌های دیجیتال نشان نمی‌دهند و حتی پیشرفت‌های تکنولوژیک هم نتوانسته قانعشان کند که از نگاتیو 35میلی‌متری دست بکشند.

گسترش تکنولوژی و فناوری اکثر جوانب زندگی بشر را دستخوش تغییر کرده و در این میان صنعت سینما نیز بی‌نصیب نمانده است. از زمان پیدایش هنر هفتم تاکنون، سینما همگام با این تغییرات پیش‌رفته است. تبدیل سینمای صامت به سینمای ناطق یکی از مهم‌ترین این همگام‌سازی‌ است و حالا نیز شاهد بهره‌مندی از جلوه‌های ویژه کامپیوتری و ساخت آثار سه بعدی هستیم.
در گذشته و در سینمای صامت فیلم‌ها با قطع سوپر هشت‌میلی متری و هشت میلی‌متری گرفته می‌شدند که با تبدیل این سینما به ناطق و همچنین گسترش تکنولوژی قطع نگاتیوها پهن‌تر و تبدیل به 16میلی‌متری و بعدها 35میلی‌متری شدند.

فیلمسازان مدت‌ها برای ساخت آثار سینمایی و تلویزیونی از قطع 35میلی متری بهره می‌گرفتند، ولی حالا کارگردانان استفاده از دوربین‌های دیجیتال را که نتیجه پیشرفت تکنولوژی است ترجیح می‌دهند. نخستین نمایش عمومی فیلم سینمایی دیجیتال در سال 1992بود که به‌صورت محدود و تک سالن اکران شد. نسخه‌های دیجیتال نسبت به نسخ آنالوگ مقاوم‌تر هستند و به مهارت کمتری برای پخش فیلم نیاز دارند، همچنین توزیع فیلم میان سالن‌ها از طریق شبکه به سهولت امکان‌پذیر است اما بهره‌مندی از این امکانات نیازمند هزینه اولیه نصب و خرید تجهیزات سینماست. در آغاز این امر از سوی فیلمسازان کهنه‌کار و حرفه‌ای جدی گرفته نمی‌شد اما با گذشت زمان و پی بردن به نقاط مثبت آثار دیجیتال، کارگردانان نیز به استفاده از این شیوه متمایل شدند، به‌طوری که در سال 2010در آمریکا 10000سیستم سینمای دیجیتال ایجاد شد.

اما در ایران، آمدن دوربین‌های دیجیتال برای ساخت آثار فراز و نشیب‌هایی را به همراه داشته، چرا که سالن‌های سینمایی مان امکان نمایش چنین آثاری را ندارند و باید نسخه دیجیتال فیلم‌های ساخته شده تبدیل به کپی‌های 35میلی‌متری شود تا قابلیت نمایش یابد. از سویی افزایش قیمت نگاتیوهای 35میلی متری در کشورمان به‌دلیل تحریم اقتصادی ایران از سوی کشورها عاملی برای روی‌آوردن سازندگان به دوربین‌های دیجیتال است که این امر باعث کاهش هزینه‌ها و سرعت بخشیدن به‌کار می‌شود.

حمید نعمت‌الله جزو نخستین کارگردانانی است که «بوتیک» را با دوربین دیجیتال گرفت که به‌دلیل نبود تجهیزات کافی برای تبدیل، به فیلمش لطمه وارد شد. رخشان بنی اعتماد نیز برای ساخت «خون‌بازی» از این شیوه استفاده کرد؛ حتی کارگردانی چون مسعود کیمیایی که به سنت‌های کلاسیک بها می‌دهد «محاکمه در خیابان» خود را با دوربین دیجیتال فیلمبرداری کرد. آمدن دوربین‌های دیجیتال به‌دلیل محاسنش ازجمله حرکت سریع، هزینه کمتر، تدوین راحت و قیمت پایین دوربین با استقبال فیلمسازان همراه شده است.

سعید رجبی فروتن سخنگوی سازمان سینمایی اظهار امیدواری کرده که ۲۰۰ سالن سینما به‌زودی و پس از تأمین اعتبار به سامانه پخش دیجیتال مجهز شود. از سوی دیگر قرار است سیستم پخش در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر نیز به شکل دیجیتال باشد. کارگردان «مرهم» در این‌باره گفته است که زیرساخت‌های فنی سینمای ایران برای پخش دیجیتال آثار مناسب نیست. داوودنژاد می‌گوید که اگر این تصمیم به‌خاطر تحریم‌هاست و اینکه سینمای ایران با کمبود مواد خام مواجه‌ است، باید گفت مگر در زمان جنگ که تمام زیرساخت‌های سینمای ایران تجدید بنا شد کمبود امکانات را پشت سر نگذاشتیم؟ همچنین آیا سالن‌‌های سینمای ایران دارای شرایط و امکانات ایده آل پخش دیجیتال هستند؟ پخش دیجیتال در شکل ایده آل به نفع سینماست که دراغلب کشورها نیز اتفاق افتاده، اما این قضیه ، نیازمندبرنامه‌ریزی کارشناسی‌شده در سرمایه‌گذاری، پیش‌تولید، تولید، پخش واکران است. وی معتقد است که جشنواره فیلم فجر باید محل بروز استانداردهای کیفی باشد. اینکه به‌صورت شتاب زده درسالن‌هایی فرسوده با قدمت 30یا 40سال، این روند پخش دیجیتال را اجرا کنند با ماهیت جشنواره فجر در تناقض است. اگر کیفیت پخش آثار تنزل یابد مطمئنا ازاعتبار این جشنواره کم خواهد شد. تجدید امکانات در سینماها و تجهیز سالن‌های سینما نیاز به تغییر زیرساختی دارد که هنوز محقق نشده. ما مدتی است به حرکت‌های شتاب‌زده و متناقض در مدیریت سینما عادت کرده‌ایم.

بنا به گفته محسن علی اکبری با توجه به فناوری‌های روز دنیا سینماهای اکثر کشورها به سیستم دیجیتال مجهز شده‌اند؛ مثلاً کشور ترکیه ۱۶۰۰ سالن دارد که ۱۵۰۰ تای این سالن‌ها دیجیتال هستند. کشور ترکیه در پنج‌سال این تعداد سالن را ساخته و از تعداد ۷۰ سالن به ۱۶۰۰ رسیده است. در کشورهای غربی هم به این شکل است که به جهت صرفه‌جویی در چاپ پوزیتیو و دیگر هزینه‌ها از سیستم دیجیتال استفاده می‌شود. وی در این‌باره گفته ما در کشورمان ۲۷۰ سالن داشتیم که به‌دلیل فرسوده شدن برخی،تعداد سالن‌های فعال به ۲۱۵ عدد رسیده والبته همین تعداد هم استاندارد نیستند. در تهران ۳۰ سالن داریم که ۲۵سالن دیجیتال است و تصمیم بر این است که تا پایان سال کل سالن‌های کشور دیجیتال شوند، اما همچنان با کمبود سالن مواجه هستیم و نسبت به جمعیت کشورمان و براساس استاندارد‌ها ۲۰۰۰ سالن نیاز داریم. سید جمال ساداتیان نیز گفته که یک فیلم خوب تعاریفی دارد و مهم‌ترین رکن این تعریف فیلمنامه است اما اگر بخواهیم شاکله سینما رونق بگیرد قطعاً فیلم خوب سالن نمایش خوب هم می‌خواهد. باید از ظرفیت‌ها به‌درستی استفاده کرد. اگر مشکل گسترش سالن‌ها را داریم حداقل همین امکانات را به درستی استفاده کنیم. ما حدود ۳۰۰ سالن داریم که بسیاری از آنها قابل استفاده نیستند و شرایط خوبی ندارند اما همین تعداد سالن را که داریم باید استاندارد کنیم.

مدیرکل دفتر توسعه و فناوری سینمایی و سمعی و بصری وزارت ارشاد به برنامه تجهیز 100سالن سینما به سیستم دیجیتال در سال‌های آتی امیدوار است و گفته‌که دفتر توسعه و فناوری بنا دارد از فیلم‌هایی که از تکنولوژی و فناوری برای ساخت آنها استفاده می‌شود، حمایت کند اما تاکنون از میان درخواست‌هایی که وجود داشته فیلمنامه‌های خوبی به‌دست ما نرسیده است. حمایت از فیلم‌های سه بعدی در دستور کار ما قرار دارد، البته شرایط تولید به شرایط اکران بازمی‌گردد و باید فضای لازم برای اکران فیلم‌های سه‌بعدی وجود داشته باشد چرا که تولید فیلم‌های سه بعدی دو و نیم‌برابر فیلم‌های معمولی هزینه دارد و باید اکران فیلم بتواند مقداری از هزینه‌ها را به سازندگان آن بازگرداند. قصد داریم تا سینماهای دیگر را هم به تجهیزات دیجیتال مجهز کنیم تا بتوان فیلم‌های سه‌بعدی را در این سینماها اکران کرد و همچنین هزینه‌های تبدیل فیلم‌ها برای نمایش کاهش یابد چرا که عملیات چاپ و ظهور نگاتیو برای نمایش به‌صورت آنالوگ هزینه‌بر است. همچنین بخش خصوصی درخواست‌هایی برای تجهیز سینماهایشان به سیستم دیجیتال دارند اما هزینه لازم برای تجهیز را ندارند به همین دلیل با شرکتی مذاکره کرده‌ایم تا در زمینه تجهیز سینماها و تأمین فیلم‌های سه بعدی برای اکران سرمایه‌گذاری کند. همچنین با شهرداری تهران هم برای تجهیز سینماها به سیستم دیجیتال مذاکراتی داشته‌ایم و این سازمان قرار است هزینه‌های تجهیز سینماهای خود را پرداخت کند.

مهرنوش سلماسی