فرهنگ > ادبیات – محسن پرویز می‌گوید یکی از نشریات با انتقادات تندی به جایزه جلال حمله کرد که «چرا کتاب برگزیده نداشته» چند وقت بعد درباره نتایج یکی از جایزه‌های خصوصی که اثری برگزیده نداشت کلی تعریف و تمجید کرده بود.

شیوا جمالی: جایزه ادبی جلال آل احمد  از سال ۱۳۸۴ در آخرین سال دولت هشتم،‌ پایه‌گذاری شد. محسن پرویز، معاون فرهنگی اسبق وزارت ارشاد و از بنیان‌گزاران جایزه ادبی جلال آل احمد، در گفت‌وگو با خبرآنلاین، از اعتبار و حواشی جایزه  جلال، در آستانه اعلام نتایج هشتمین دوره آن سخن گفته است.

هدف از ایجاد جایزه ادبی جلال آل احمد چه بود؟
هدف از ایجاد جایزه جلال این بود که حوزه ادبیات داستانی، تاریخ و مستندنگاری به نوعی مورد حمایت قرار گیرد و نشان داده شود که حوزه‌های فرهنگی به این قسمت توجه ویژه دارند.

به نظر شما جایزه جلال در طی این سال‌ها توانسته اعتبار و جایگاه ویژه‌ای در جامعه ادبیات ایران کسب کند؟
طبیعتآ عواملی که باعث می‌شود یک جایزه به اعتبار لازم دست پیدا کند، یکی انتخاب‌هایی است که انجام می‌دهد و دیگری نوع برخورد با آثار برگزیده، پس از انتخاب و اعلام به‌عنوان یک اثر شایسته است.

این‌که آیا جایزه‌ی جلال در یک جایگاه مناسب قرار گرفته یا نه؟ به نظرم قضاوت کردن در مورد آن خیلی سخت است. البته این فقط راجع به جایزه جلال نیست. همه جوایز موافق و مخالفانی دارند. حتی جایزه نوبل هم منتقدانی دارد و حتی گاهی این منتقدین از کسانی هستند که خودشان جایزه نوبل گرفته‌اند.

ما در حوزه ادبیات داستانی و خاطره نویسی و مستند‌نگاری به جایزه جلال نیاز داشتیم و اگر همت و پایمردی در بعضی حوزه‌ها نبود، ما امروز خیلی از آثار ارزشمند کشورمان را نداشتیم.

برخی در مورد این‌که دولت می‌تواند برگزار کننده یک جایزه ادبی باشد یا نه؟ تردید دارند و می‌گویند دولت در انتخاب آثار برگزیده اعمال نظر می‌کند. آیا این شائبه قابل رفع شدن هست؟

هر جایزه‌ای یک برگزارکننده دارد، شیوه برگزاری مهم است. عمده جوایز دنیا را مراکزی برگزار می‌کنند که بودجه خاصی دارند. این وضعیت  در ترجمه داخلی ما و انطباق با شرایط کشور مان، معادلش می شود بودجه عمومی.
اینکه ما صرفا اعتبار یک جایزه را براساس برگزارکننده آن قضاوت کنیم، کار درستی نیست. گفته می شود که در انتخاب برنده سلایق خاصی اعمال می‌شود.خب مگر در مورد سایر جوایز ریز و درشتی که داده می‌شود، این سلیقه اعمال نمی‌شود؟ اتفاقا برای این‌که فراسلیقه‌ای عمل شود، باید این امر به دولت سپرده شود، چون جوامع خصوصی سلایق خاصی دارند. در جوایز خصوصی نهایتآ ۲۰۰یا ۳۰۰ عنوان کتاب بررسی می‌شود و خیلی از آثار عملا از شرکت در رقابت محروم ‌می‌شوند. در انتخاب برنده هم در واقع هیئت علمی است که هیئت داوران را انتخاب می‌کنند. هیئت علمی، صاحبنظران حوزه‌های مختلف هستند و اگر این هیئت علمی به درستی انتخاب شود، هیچ شبهه‌ای باقی نخواهد ماند.

من با قاطعیت می‌توانم بگویم در دورانی که من مسئولیت جایزه جلال را به عهده داشتم، کوچکترین اعمال نظری در نظر داوران صورت نگرفته است. شاید در دوره‌ای کتابی انتخاب شده باشد که به لحاظ فنی به آن نقدهایی وارد باشد اما این نقدها به کتاب وارد شده نه به جایزه جلال.

یک سال یکی از نشریات با انتقادات تندی به جایزه جلال حمله کرد که «چرا کتاب برگزیده نداشته؟» چند وقت بعد نتایج یکی از جایزه ‌های خصوصی اعلام شد و در آن جایزه هم اثری برگزیده نشده بود. همین نشریه که به جایزه‌ی جلال نقد داشت، کلی از عملکرد جایزه‌ی خصوص که مثل جایزه‌ی جلال عمل کرده بود، تعریف و تمجید کرد. این نوع برخوردها نشان می‌دهد که بعضی‌ قصد دارند یک مجموعه دولتی را هدف قرار دهند و واقعیات را نادیده بگیرند.

نتایج و برون‌داد جایزه جلال باید مورد قضاوت قرار بگیرد نه اینکه چه کسی آن را برگزار می‌کند. سالم‌ترین نتایج، مربوط به جوایز عمومی است. حب و بغض شخصی در این جایزه دخالت ندارد.هر کاری که بکنید جوایز خصوصی نمی‌تواند از سلیقه شخصی مبرا باشد.

البته یک موضوع قابل توجه در جایزه جلال هست که این جایزه باید اهداف جمهوری اسلامی را مد نظر داشته باشد نه اهداف دولت‌ها را.

عده‌ای از منتقدان جایزه جلال معتقدند که دخالت دولت، هنر را به سمت ایدئولوژی می‌برد و این با ذات هنر تعارض دارد. نظر شما چیست؟

از دیدگاه من هنر بدون هدف معنا و مفهومی پیدا نمی‌کند. من به عنوان کسی که دستی بر قلم دارد، معتقدم که هنر برای هنر تز درستی نیست. کسی که هنری دارد باید حتما آن را در خدمت مردم و تحقق آرمان‌های انسانی قرار دهد و از طرفی ما که اعتقادات اسلامی داریم باید هنرمان در جهت اهداف و آرمان‌های اسلام باشد. اینکه فقط بنویسیم و فکر کنیم تکنیک بالایی داریم مردود است. اعتقاد من این است که کسانی که چنین شعارهایی می‌دهند، بدون هدف نمی‌نویسند، فقط هدفشان را بر زبان نمی‌آورند. حداقلش این است که در راستای نگاهشان تلاش می‌کنند.

شما با برگزاری جوایز ادبی خصوصی مخالف هستید؟

نه مخالف نیستم. آنها هم می‌توانند کار خودشان را انجام دهند. کما این‌که الان هم دارند کارشان را می‌کنند. هر چه آثار بیشتری به مخاطبان معرفی شود، بهتر است. 

۵۸۵۸

This entry passed through the Full-Text RSS service – if this is your content and you’re reading it on someone else’s site, please read the FAQ at fivefilters.org/content-only/faq.php#publishers.

RSS