معاون میراث فرهنگی استان تهران با بیان اینکه فعالیت پروژه بام ری در عرصه کوه نقارخانه باید متوقف و فریز شود اما شهرداری همکاری ندارد، گفت: هدف ما توقف کامل پروژه است.
به گزارش صلح خبر به نقل از ایسنا، محسن سعادتی، معاون میراث فرهنگی استان تهران در نشست خبری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران، که چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت‌ماه برگزار شد، درباره وضعیت ساخت‌وساز در «پروژه بام ری» که گورستان زیرین و نقاره‌خانه را در تهدید قرار داده است، توضیح داد: پروژه‌ای که در حال حاضر توسط شهرداری منطقه ۲۰ دنبال می‌شود، پروژه‌ای است که اتفاقاتی در قالب آن در حال رخ دادن است. ما بازدیدی از محل داشتیم و جلساتی هم با حضور دادستانی، وزارت میراث فرهنگی و شهرداری منطقه برگزار شد. بخشی از این پروژه، حدود یک‌سوم آن، در محدوده‌ کوه نقارخانه قرار گرفته و مقرر شد فعالیت در آن بخش فریز شود و با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی کاوش‌های باستان‌شناسی آن انجام شود. منتها شهردار ی منطقه ٢٠ همکاری لازم را ندارد و از قبل عید تا امروز موضوع در دادستانی در دست بررسی است.  
او تاکید کرد: برای آن محدوده، ناظر گذاشته‌ایم که به‌صورت روزانه و مستمر از محل بازدید می‌کند. آن بخش از پروژه، که در عرصه ثبت‌شده کوه نقارخانه قرار گرفته، فعلاً و کاملاً متوقف است و هیچ کاری در آنجا انجام نمی‌شود. منتظر نظر نهایی مراجع قضایی هستیم تا بتوانیم به‌طور رسمی وارد عمل شویم.
معاون میراث فرهنگی استان تهران افزود: برنامه ما این است که آن محدوده‌ای که با عنوان عرصه کوه نقارخانه است با رویکرد باستان‌شناسی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین در فضای فعلی که به نام بام گردشگری شناخته می‌شود، تلاش می‌کنیم از این فضا به عنوان سایت موزه استفاده کنیم.  
سعادتی در پاسخ به این پرسش که آیا این نظارت به شکل مستمر انجام می‌شود یا صرفاً بازدیدهای موردی صورت می‌گیرد و ناظر پروژه چه کسی است، گفت: پروژه ری بدون استعلام از میراث فرهنگی شروع به کار کرده است و از میانه کار در جریان قرار گرفتیم اما ناظر به طور مستمر حضور دارد و یکی از کارشناسان باستان‌شناس دانشجوی دکتری اداره میراث فرهنگی شهرری است. آقای تقی‌پور (رییس اداره میراث فرهنگی شهرری) کارشناس میراث فرهنگی نیست که به عنوان ناظر در پروژه حضور داشته باشد.  
او همچنین درباره ساخت‌وسازهای شهرری که در زیر زمین انجام می‌شوند، اظهار کرد: دربارۀ ساخت‌وسازهای ری متاسفانه باید بگویم که هیچ‌گونه دستورالعمل حفاظتی مشخصی در خصوص ساخت‌وسازهای زیر سطح زمین وجود ندارد. پژوهشگاه میراث فرهنگی می‌گوید که (دستورالعمل حفاظتی) داریم اما ما می‌گوییم نداریم و مرجع اداره کل میراث فرهنگی استان تهران است. گاهی هنگام ساخت‌وسازها به آثار تاریخی برمی‌خورند، در این صورت کار متوقف می‌شود و به صورت استعلام از پژوهشگاه میراث فرهنگی کاوش‌های باستان‌شناسی آن انجام می‌شود. هیچ‌گونه ضابطه‌ای نداریم اما در منطقه ٢٠ از عمق ٣ متر پایین‌تر به آثار دوران سلجوقی برمی‌خوریم و دنبال این هستیم که برای چنین محدوده‌هایی ضابطه بگذاریم.  
سعادتی ادامه داد: برای مناطقی چون برج طغرل، چشمه‌علی یا ابن بابویه مصوبات حریم از اوایل دهه‌ ۸۰ موجود است اما آنها هم صرفاً به ضرورت حضور باستان‌شناس اشاره کرده‌اند و دستورالعمل اجرایی دقیق و مشخصی ارائه نشده است. این مصوبات شامل دیگر نواحی مثل بازار تاریخی یا محدوده ٢۴متری خیابان قم نمی‌شود.  
معاون میراث فرهنگی استان تهران به این پرسش که شهرداری مدام از افتتاح پروژه بام ری سخن می‌گوید و آیا میراث فرهنگی به دنبال توقف جدی پروژه است؟ پاسخ داد: هدف، توقف کامل پروژه است و از مراجع قضایی پیگیر آن هستیم، مانند حفاری تپه‌های خاکستری کهریزک، که ما ورود جدی کردیم و پرونده‌ قضایی تشکیل دادیم. پروژه بام ری هم برای اهمیت دارد و به دنبال توقف پروژه هستیم.
علی طلوعی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران نیز درباره پروژه بام گردشگری ری اظهار کرد: توقف پروژه به همکاری مراجع قضایی بستگی دارد اما در حال حاضر خیلی سفت و سخت در حال پیگیری هستیم. چند شکایت تنظیم کرده‌ایم که بین نهادهای مختلف رفت‌وبرگشت داشته‌اند. بچه‌های ما آنجا حضور فعال دارند. خود من هم یک‌بار احضار شدم و به محل مراجعه کردم. با دوستان‌مان مرتب در حال پیگیری هستیم. ما فقط به توقف پروژه در عرصه قانع نیستیم. وزارتخانه هم در این فضا ورود کرده است. در تلاشیم که از این محدوده به‌عنوان یک سایت موزه استفاده شود و کاری در آن انجام شود که فراتر از تحقیقات سطحی باشد.
او همچنین درباره واکنش به این نکته که با وجود صحبت‌های او درباره تعامل خوب شهرداری و میراث فرهنگی، شهرداری همکاری خوبی در حوزه میراث فرهنگی ندارد و میراث فرهنگی مسئله شهرداری نیست، اظهار کرد: منابع قانونی به نفع میراث فرهنگی است و دست میراث فرهنگی را باز گذاشته است، حال اگر شهرداری هم تعامل نداشته باشد، در مدت حضورم در بحث تپه‌های خاکستری کهریزک و گورستان زیرین ورود کردیم، شاید به دلیل فضای شهری موجود، با ما همراهی نداشتند اما نهایتاً ما دستور دادیم فعالیت‌ها فریز شود و ناظر مستقر شود تا بیش از این آسیبی به محوطه وارد نشود.
شهرداری هیچ مکاتبه‌ای درباره چشمه علی با میراث فرهنگی نداشته است
طلوعی در راستای موضوع تناقض در همکاری شهرداری با میراث فرهنگی که بارها و بارها شهرداری میراث فرهنگی را متهم کرده است اجازه‌ آب‌رسانی به چشمه‌علی را نمی‌دهد، درحالی که از سمت میراث فرهنگی هیچ واکنش علنی، توضیح کارشناسی یا بیانیه‌ای در این خصوص ارائه نشده است، گفت: ما نیز مدعی و پیگیر موضوع هستیم و مطالعات لازم نیز انجام شده است. اما تا امروز، از زمانی که من در این مسئولیت حضور دارم، هیچ مکاتبه‌ای از سوی شهرداری در این خصوص ندیده‌ام.
چرا امضای میراث فرهنگی تهران پای تخریب خانه ولی‌الله پیرنیا بود؟
سرپرست میراث فرهنگی، ‌ گردشگری و صنایع دستی استان تهران درباره آخرین وضعیت خانه ولی‌الله پیرنیا که گفته شد با مجوز میراث فرهنگی در معرض تخریب قرار گرفته بود، با این تاکید که این خانه ثبت ملی نبوده است اما با وجود این، میراث فرهنگی برای حفظ آن به ماده ۷۲ قانون استناد کرد و روند قضایی را پیگیری کرد، گفت: با ورود میراث فرهنگی تهران، اجرای حکم تخریب این خانه فعلاً متوقف شده و پرونده در دیوان عدالت اداری در حال بررسی است.
طلوعی در پاسخ به این پرسش که چرا امضای میراث فرهنگی تهران پای تخریب خانه ولی‌الله پیرنیا بوده است؟ توضیح داد: درباره خانه پیرنیا، ابتدا باید روشن کنیم که بحث تخریب مربوط به کدام خانه بوده است. آن خانه‌ای که در رسانه‌ها مطرح شد، خانه هرمز پیرنیا بود، در حالی که این خانه ثبت‌شده است و خانه‌های متعدد دیگری منسوب به خانه‌های پیرنیا وجود دارد، مانند خانه متعلق به محمدکریم پیرنیا ـ پدر معماری سنتی ایران ـ، ولی خانه مورد بحث ما این خانه‌ها نیست، خانه مورد بحث مربوط به ولی الله پیرنیا بوده که ثبت هم نشده است. با این حال، همان خانه هم از سوی ما پیگیری شد.  
او افزود: ما متوجه ارزش این خانه هستیم و حریم آن در نزدیکی مدرسه و کلیسای ژاندارک قرار دارد. اما وقتی چنین موضوعاتی با هم ترکیب می‌شوند، ممکن است ذهنیت اشتباهی ایجاد شود که تخریب صورت گرفته است. اما ما از همان ابتدا اقدامات لازم را انجام دادیم. با وجود اینکه دستور توقف صادر شده بود، دوباره درخواست دادیم تا فرآیند قضایی به‌صورت دقیق طی شود و آراء قطعی بر اساس تشخیص مراجع قانونی اعلام شود. ما برای منع تخریب این خانه به ماده ۷۲ قانون استناد کردیم اما از یک مرحله به بعد دیگر پیگیری‌ها در حوزه وظایف دستگاه قضایی قرار می‌گیرد و اگر به نتیجه برسند که برخلاف منافع شهری است می‌توانند آن را به شورای هم‌عرض برسانند.  
سرپرست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران یادآور شد: منطقه ۱۲ تهران به‌طور کلی از مناطقی است که با مسئله خانه‌های تاریخی و ضرورت تعامل با شهرداری روبه‌رو است. درباره خانه پیرنیا شاهد تعامل خوب شهرداری بودیم؛ چراکه با وجود حکم قطعی تخریب در تعامل با میراث فرهنگی این حکم را متوقف کردند تا ما به ماده ٧٢ استناد کنیم.  
محسن سعادتی، معاون میراث فرهنگی استان تهران نیز درباره ماوقع خانه ولی‌الله پیرنیا گفت: سال ۹۴ استعلامی از میراث گرفته شد که آن زمان، خانه ولی‌الله پیرنیا در فهرست نبود و در حریم مشیرالدوله و ژاندارک نبود اما واجد ارزش بود. مالک هم به دیوان عدالت شکایت می‌کند اما سال ۹۸، محدوده حریم آنجا تعیین شد و منطقه مشمول ضوابط میراثی شد و در جلسه تجدید نظر هم گفتیم که در حریم قرار دارد اما در نهایت سال ۱۴۰۱ رأی قطعی برای جلوگیری از تخریب صادر و به دادگاه صادر شد و ما ملزم به اجرا بودیم. خوشبختانه با ورود رسانه‌ها و پژوهشگران، اکنون کار متوقف شده تا موضوع در دیوان عدالت اداری بررسی شود. هدف ما این است که کاربری‌های مسکونی یا فرهنگی برای این خانه‌ها تعریف شود تا هم حفظ شوند، هم کارآمد باقی بمانند.
معاون میراث فرهنگی استان تهران درباره وضعیت ایمنی بازار تهران، اظهار کرد: باید بگویم که ما جلسات هفتگی با شهرداری تهران و سازمان آتش‌نشانی برگزار می‌کنیم. ایمنی بازار برای ما اولویت بسیار جدی است. بازار تهران با وسعت ۱۱۵ هکتار، از نظر برق‌کشی، گاز، تهویه و ایمنی دچار مشکلات اساسی است. ما با همکاری هیأت امنای بازار و شهرداری تهران در سه سال اخیر ١٣ تا ١۵ سرا را  مرمت کردیم و در حال پیشبرد برنامه‌ای برای ارتقای ایمنی بازار هستیم.
در ادامۀ این بحث، طلوعی، سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران گفت: یکی از چالش‌های جدی دیگر ما در حوزه میراث فرهنگی، محدودیت‌هایی است که ثبت آثار تاریخی برای مالکان ایجاد می‌کند. وقتی یک ملک ثبت می‌شود، عملاً امکان تغییر کاربری از مالک سلب می‌شود و این مسئله باعث بروز نارضایتی‌هایی می‌شود. آن‌ها می‌گویند اگر نمی‌توانیم از مِلک استفاده کنیم، حداقل آن را از ما بخرید اما ما بودجه‌ای برای خرید نداریم. اینجاست که هنر ما باید در ایجاد راهکارهای جایگزین باشد. ما باید بتوانیم با حفظ ارزش‌های میراثی، به نحوی از حقوق مالکان هم حمایت کنیم تا زندگی‌شان دچار مشکل نشود.  
سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران افزود: یکی از ایده‌هایی که در حال پیگیری آن هستیم، ایجاد فضاهای اقامتی از جنس بوتیک‌هتل در خانه‌های تاریخی است. در بسیاری از کشورهای جهان مثل آلمان، ایتالیا و حتی ترکیه، خانه‌های قدیمی با حفظ هویت تاریخی و فرهنگی، به هتل‌های کوچک، رستوران‌های محلی یا کافه‌های فرهنگی تبدیل شده‌اند. این مدل‌ها هم، ارزش اقتصادی دارند، هم هویت تاریخی را حفظ می‌کنند، و هم به پاتوق‌های فرهنگی بدل می‌شوند. ما هم می‌خواهیم در تهران، به‌ویژه در منطقه ۱۲، همین الگو را پیاده کنیم. در این راستا جلساتی با شهردار منطقه ۱۲، داشته‌ایم و طرح‌هایی برای کاربری جایگزین این خانه‌ها آماده کرده‌ایم تا هم ساختمان‌ها حفظ شوند، هم شخصیت تاریخی آن‌ها مخدوش نشود، و هم منفعت اقتصادی برای مالک فراهم شود. واقعیت این است که ما باید راه گفت‌وگو را باز بگذاریم و از ایده‌های شما هم استفاده کنیم، چون ممکن است یک پیشنهاد ساده شما، که در ذهن‌تان پیش پا افتاده به نظر برسد، منشأ یک جریان مؤثر و سازنده باشد.
درحال به روز رسانی است…