هنر آنلاین: Expo برگرفته از واژه Exposition است و به نمایشگاه‌های جهانی که میانه‌های سده نوزدهم (میلادی) بر پا گردیده گفته می‌شود. 

 

نمایشگاه‌های جهانی (اکسپو) یکی از پیشرفته‌ترین و جامع‌ترین گردهمایی‌های عصر صنعت و تکنولوژی است که به فاصله زمانی پنج یا دو و سه ساله با میزبانی کشورهای مختلف برگزار می‌شود. ایده برگزاری نمایشگاه‌های جهانی به سنت رایج برگزاری نمایشگاه‌های سالانه در فرانسه باز می‌گردد. درسال ۱۸۴۴ نمایشگاهی باعنوان نمایشگاه صنعتی فرانسه درپاریس برگزار شد که این نمایشگاه زمینه‌ساز ادامه این قبیل نمایشگاه‌ها درسطح بین‌المللی و با نام نمایشگاه جهانی بود. اولین دوره این نمایشگاه‌هاپس‌ازانقلاب صنعتی بانام “نمایشگاه بزرگ” درهایدپارک لندن درسال ۱۸۵۱ برگزارشد و به این ترتیب نمایشگاه‌های جهانی ازاواسط قرن نوزدهم سازماندهی شدند.

 
اما تازه‌ترین تجربه برگزاری نمایشگاه‌های بین المللی تخصصی امسال و در آستانه قزاقستان رقم خورد.   رویدادی که با رویکرد “آینده انرژی” از 10 ژوئن تا 10 سپتامبر 2017 در آستانه برگزار شد و توانست معماری پایتخت قزاقستان را به طور قابل توجهی تغییر دهد . این رویداد با ایجاد منطقه ای جدید در 174 هکتار مکانی ویژه برای نمایشگاه EXPO 2017 را تدارک دید. حالا و در حالی که برخی از این دست نمایشگاه‌ها همچون اکسپو 1889 پاریس به یادمان‌هایی جهانی بدل شده‌اند این پرسش مطرح می‌شود که آیا آستانه هم یکی از آن‌ها خواهد بود؟

فرصت نقش آفرینی تاریخی قزاقستان در اکسپو 2017 آستانه

فرصت‌ها و امکان‌هایی که این رویداد جهانی به ارمغان آورده چیست؟ آرک دیلی در گزارش خود به تشریح این فرصت‌ها پرداخته است. سایت نمایشگاه EXPO 2017 که توسط “آدریان اسمیت” و “گوردون گیل” که یک موسسه شناخته شده و مشهور آمریکایی  طراحی شده است، نقطه عطفی جدید در راستای رشد و توسعه پایتخت قزاقستان است. این سایت با زیرساخت‌هایی چون امکانات تفریحی و پارک، ساختمان‌های مسکونی، هتل، مرکز گردهمایی، مرکز خرید چند منظوره و برخی از امکانات زیربنایی دیگر حالا به مرکزی شاخص و نماد فعالیت‌های اقتصادی این کشور تبدیل شده است.

تاریخچه نمایشگاه‌های بین المللی نشان می‌دهد بعض از  مکان‌هایی که به طور ویژه برای نمایشگاه‌های جهانی ساخته شده‌اند، در نهایت به جاذبه ای دارای اهمیت جهانی تبدیل می‌شوند . برای مثال، برج ایفل که مخصوص نمایشگاه جهانی 1889 ساخته شد، یا مجموعه اتومیوم که برای نمایشگاه جهانی بروکسل 1958 طراحی شد، همینطور مجتمع “تاج شرقی” که اکسپوی 2010 شانگهای در چین را میزبانی کرد، به مرور زمان توانستند به چنین جایگاهی دست پیدا کنند.

حالا اکسپو 2017 قزاقستان به پایان رسیده و پاویون این کشور که با قطر 80 متر، ارتفاع 100 متر و مساحت بیش از 24000 متر مربع به عنوان بزرگ‌ترین ساختمان کروی در جهان شناخته می‌شود، از هم اکنون به یکی از جاذبه‌های اصلی آستانه تبدیل شده است. بنایی که یک نماد جدید برای مفهوم ” آینده انرژی” است و طی برگزاری این رویداد پیشنهادهایی از نقاط مختلف جهان در بهینه سازی انواع اصلی انرژی  فضا-خورشیدی، باد، آب و انرژی جنبشی بود.

این بنای کروی که نمادی از زمین هم محسوب می‌شود، طی برگزاری اکسپو توسط پاویون‌هایی از 115 کشور شرکت کننده و 22 سازمان بین المللی احاطه شده بود . طی این نمایشگاه از سوی شرکت کنندگان 193 پیشنهاد فناورانه با رویکرد آینده انرژی را به نمایش گذاشتند.

قزاقستان؛ از اکسپو آستانه 2017 تا ” مرکز بین المللی آستانه”  

اما آستانه برای رسیدن به چنین جایگاهی چه پیش بینی‌هایی صورت داده و چه تدابیری اندیشیده است؟

برای راه اندازی این اکسپو که  تنها سه ماه دایر بود، بیش از چهارسال زمان صرف شده و به نظر می‌رسد سرمایه گذاری‌های انجام شده برای ایجاد این زیر ساخت‌ها هدر نرفته چرا که بنا به دستور رئیس جمهوری قزاقستان، کاربری اکسپو به” مرکز بین المللی آستانه”  تغییر خواهد کرد و ساختمان‌ها و تأسیسات ” اکسپو ” به عنوان محل جدید خواهند توانست از این زیرساخت‌ها در جهت فعالیت خود استفاده کنند.

در این چشم انداز، این مرکز به بزرگ‌ترین نهاد جلب سرمایه گذاری در آسیای میانه، اوراسیا و ماوراء قفقاز تبدیل خواهد شد و خدماتی به بازارهای تجاری کشورهای همسایه ازبکستان، تاجیکستان، مغولستان و کشورهای حوزه قفقاز ارائه خواهد داد. شرکت‌هایی که به ” مرکز مالی بین المللی آستانه” بپیوندند نیز خواهند توانست اعتباراتی برای ورود مواد خام، تجهیزات و کالاهای مورد نیاز جهت اجرای پروژه‌های عمرانی دریافت نمایند. در حقیقت این مرکز نقش یک منطقه آزاد را ایفا خواهد کرد و فعالان این منطقه از ویزای اختصاصی و معافیت از محدودیت‌های ارزی برخوردار خواهند شد.

همچنین بورس قزاقستان که در حال حاضر در شهر “آلماتی” ( پایتخت سابق ) فعالیت می‌کند در محل اکسپو مستقر خواهد شد. صندوق ملی National Fund قزاقستان که مازاد درآمدهای نفتی در آن ذخیره شده است نیز به همین مکان منتقل خواهد شد.

در رویکرد فرامنطقه ای این مرکز با بورس‌های لندن ، شیکاگو ، نیویورک و بازار بورس “نزدک” ( NASDAQ Stock Market ) مذاکراتی انجام داده تا شعب خود را در “مرکز مالی بین المللی آستانه” دایر نمایند.

علاوه بر این‌ها تا پایان سال جاری “مرکزسرمایه گذاری و توسعه فناوری‌های سبز” در محل اکسپوی آستانه فعالیت خود را آغاز خواهدکرد و برنامه‌هایی را به منظور تحقق اهداف “توسعه پایدار” از طریق حمایت و گسترش تکنولوژی‌های سبز اجرا خواهد کرد و این در حالی است که انتظار می‌رود بانک جهانی ، بانک اروپایی بازسازی و توسعه ، بانک سرمایه گذاری اروپا و موسسه  Global Environment Facility حمایت و پشتیبانی خود را از “مرکز سرمایه گذاری و توسعه فناوری‌های سبز” قزاقستان اعلام نمایند.

در همین زمینه مرکز سرمایه گذاری و توسعه سبز امیدوارست که بتواند کارشناسان و متخصصان ناحیه خزر از جمله جمهوری آذربایجان ، ترکمنستان ، ایران ، ازبکستان ، قرقیزستان ، تاجیکستان ، افغانستان و مغولستان را به همکاری دعوت کند.

به جز این رویکردهای اغلب تجارت‌محور سایت اکسپو آستانه، ساختمان مرکز کنگره و گردهمایی این مجموعه با مساحت بیش از 43000 متر مربع به صورت سازگار و به گونه ای طراحی شده است که یک ساختار برنامه ریزی انعطاف پذیر را تضمین کند. این مرکز به سیستم‌های طراحی دیجیتال منحصر به فردی مجهز است.

یک هتل مجلل با امکان پذیرش بالغ بر 900  مهمان نیز در این مجموعه قرار دارد. سالن آمفی تئاتر روبازی هم  با ظرفیت 6 هزار بازدید کننده در قسمت شمال شرقی این محل برای فعالیت‌های تفریحی وسیع در نظر گرفته شده است. به نظر می‌رسد مجموعه این امکانات به شکلی پیش بینی شده که فضای تجاری، آموزشی، نمایشگاهی، فرهنگی و تفریحی را ترکیب یکجا در خود گنجانده است.

دورخیز برای آینده

دورخیز قزاقستان برای تبدیل شدن به جاذبه ای جهانی اما به این‌ها محدود نمی‌شود. خبرها حاکی از آن است که بعضی از امکانات موجود در این نمایشگاه در اوایل ماه نوامبر، به بهره برداری خواهد رسید و در مجموع گسترش قلمرو اکسپو هم تا دسامبر 2018 ادامه خواهد یافت.

آیا آستانه قصد دارد تا تجربه اکسپوهایی چون پاریس و بلژیک را در جامعه جهانی تکرار کند؟ حالا در شرایطی که به نظر می‌رسد پیش بینی‌های لازم برای نقش آفرینی تاریخی آستانه به عنوان یک مجموعه بین المللی  اندیشیده شده، همه چیز در راه رسیدن برگزار کنندگان به این هدف جاه طلبانه در گرو تحقق و ادامه همکاری‌های یاد شده و البته استقبال جامعه جهانی از این برنامه بلندپروازانه باشد. تا اینجای کار به نظر می‌رسد قزاقستان در این مسیر از کوشش‌های بیشتر دریغ نخواهد کرد.