کیاوش حافظی: با آغاز مذاکرات ایران و آمریکا، دوباره شاهد شکل‌گیری صف‌آرایی بین موافقان و مخالفان گفتگوهای دیپلماتیک بین دو کشور هستیم. به طور سنتی جریان‌های اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا و اصولگرایان میانه رو به مدافع مذاکره و ارتباط با غرب مشهورند و طیف‌هایی از جریان اصولگرا از جمله جبهه پایداری به طور سفت و سخت در نقطه مقابل قرار می‌گیرند. اما رسانه‌های نزدیک به این جریان تا کنون چه مواضعی در خصوص مذاکرات تهران و واشنگتن گرفته اند؟  
صلح خبر با هدف بررسی مواضع رسانه‌های نزدیک به این طیف، به تحلیل محتوای سه روزنامه «کیهان»، «جوان» و «فرهیختگان» طی دو هفته گذشته پرداخته است. اگرچه هر سه روزنامه در یک مورد یعنی نقد به موافقان مذاکره (مشخصا اصلاح‌طلبان) اشتراک نظر دارند اما بخش مهمی از آن‌ها منادی نوعی واقع‌گرایی برای عبور از بحران کنونی شده‌اند و از این نظر راه خود را با تیپ‌هایی مثل حسین‌ شریعتمداری یا دلواپسان مجلس نشین جدا می‌کنند.  
تفاوت مواضع این روزنامه ها در آخرین موضع گیری کیهان و جوان درباره مذاکرات می توان مشاهده کرد. شنبه ششم اردیبهشت روزنامه کیهان در آستانه سومین دور مذاکرات تهران و واشنگتن نسخه توقف مذاکرات را برای دیپلمات ها تجویز می کند در حالی که روزنامه جوان به قلم داود عامری ترجیح مذاکرات را امری معقول دانسته و می گوید زبان آمریکایی ها از تهدید دارد به زبان دیپلماسی تبدیل می شود.  
دیگر مواضع روزنامه جوان نیز نشان می دهد که اتاق فکر آنها پیچیدگی شرایط مذاکره را پذیرفته اند. این برخلاف سایر مواضع کیهان است که به صورت خیر و شر یا صفر و صد با گفتگوهای دیپلماتیک برخورد می کند.  این رویکرد این تلقی را به میان می آورد که یا اساسا اتاق فکر کیهان ذهن ساده انگارانه ای دارد و یا اساسا برای مخاطبانی که قادر به تحلیل مسائل پیچیده نیستند تولید محتوا می کند و لذا باید برای این مخاطبان مذاکرات را با ساده سازی توضیح داد.  
البته در این میان روزنامه فرهیختگان که به نظر می رسد مواضع میانه تری را اتخاذ می کند، مطالب انسجام بالایی ندارند؛ گاهی از حالت معتدل به حالت منتقد در می آیند و گویا اتاق فکر آنها هنوز به موضع متقنی در مورد مذاکرات دست پیدا نکرده است. 

مذاکره؟ این‌که اتفاق جدیدی نیست
کیهان بیستم فروردین ماه در حالی که هنوز مذاکرات بین تهران و واشنگتن آغاز نشده بود نوشت که مذاکرات غیرمستقیم دو کشور اتفاق جدیدی نیست و حتی در دولت ابراهیم رئیسی نیز انجام می‌شد و مذاکرات کنونی ادامه همان روند است. این روزنامه در ادامه عده‌ای را به پادو بودن برای آمریکا متهم کرد و نوشت: بزرگنمایی تبعات مثبت مذاکره با آمریکا و القای رفع مشکلات اقتصادی کشور به واسطه مذاکره با آمریکا، خطایی بزرگ و نابخشودنی است.
در حالی که پیش از آغاز مذاکرات قیمت دلار و طلا کاهش پیدا کرده بود، کیهان مدعی شد: شاهد دستکاری در بازار، کاهش مصنوعی قیمت ارز و طلا در برخی کانال‌های خبری و تیترهای غیرمستند هستیم. این حرکت نه تنها توجیه اقتصادی ندارد، بلکه زمینه‌ساز سودجویی برخی دلالان و در نهایت متضرر شدن اقشار متوسط و پایین جامعه خواهد شد.
روزی که عراقچی و تیمش قرار بود پای میز مذاکره بنشینند، روزنامه کیهان بار دیگر به مخالفت با مذاکره پرداخت و در ستون گفت و شنود خود نوشت: مدعیان اصلاحات برای مذاکره غیرمستقیم با آمریکا چه کف و سوتی می‌زنند و چه آبی از لب و لوچه‌شان سرازیر شده است!؟
گفتم: فقط ذوق‌زده نیستند! بلکه برای سنگین‌تر کردن کفه ترامپ قاتل و قمارباز، خبرسازی و دروغ‌پردازی هم می‌کنند!
کیهان: در مذاکرات صحبتی از برچیدن برنامه هسته‌ای نیست
حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان نیز در اولین شماره پس از آغاز مذاکرات دراین روزنامه خبر داد که در مذاکرات «مسائلی نظیر، برچیدن تاسیسات هسته‌ای‌(!)، احتمال حمله نظامی‌(!) و… دیده نمی‌شود و تنها روی کسب اطمینان از غیرتسلیحاتی بودن فعالیت هسته‌ای ایران تاکید شده است.»
شریعتمداری در ادامه خطاب به عراقچی از او می‌پرسد چه تضمینی هست مذاکرات به سرنوشت برجام دچار نشود؟ اما نکته‌ای که در این موضع گیری شریعتمداری وجود دارد، آن است که او، دست کم فعلا، عراقچی را مذاکره کننده هوشمند و با موضع عزتمندانه خوانده است.
کیهان دو روز بعد از اولین دور مذاکرات (۲۶ فروردین) خود را در مقام دانای کل قرار داده می‌نویسد: تجربه نشان داده دل بستن به رفع تحریم‌ها از طریق مذاکره به دلایل مختلف، نتیجه‌ای جز فرصت‌سوزی ندارد، لکن چون بخشی از جامعه مذاکره با آمریکا را نتیجه‌بخش می‌دانند، حاکمیت رضایت داد.
این روزنامه در جای دیگری هدف آمریکا از مذاکرات را تغییر نظام یا همان regime change می‌خواند و مدعی می‌شود: لبخندهای دیپلمات‌ها و پرچم کشور جنایتکار آمریکا در قاب صدا و سیما، موجب خوشی و لبخند ما نباشد. در طول زمان و استمرار احتمالی مذاکرات، آمریکا به‌دنبال تقویت پایه‌های قدرت در سطح داخلی و بین‌المللی است و وقتی اطمینان پیدا کند که می‌تواند، تغییر نظام اسلامی را صورت دهد، آن را انجام می‌دهد.
سرمایه‌گذاری آمریکا خواب و خیال اما چین و روسیه …
از دیگر نوشته‌های کیهان، واکنش به اعلام خبر آمادگی آمریکا برای سرمایه‌گذاری در ایران بود. این روزنامه بعد از آن‌که هزار میلیارد دلار رقم مطرح شده برای سرمایه‌گذاری طی ۲۰ سال را مطرح کرده، نام چین و روسیه را به میان می‌آورد و می‌نویسد: پیش از این و پس از امضای برنامه ۲۵ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین گفته می‌شد که یکی از بندهای این برنامه سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری چینی‌ها در ایران است. گذشته از این اعداد بزرگ دیگری درباره سرمایه‌گذاری روسیه در ایران مطرح شد که ادعای تفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری گازپروم روسیه با ایران از این دسته از مصادیق است.
کیهان سپس نوشت: صحبت از هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از سوی آمریکا، چیزی جز رؤیا و خیال‌پردازی نیست. حتی کشورهایی مانند چین و آمریکا، با وجود برخورداری از زیرساخت‌های پیشرفته و عظیم، در بهترین و بالاترین سال‌هایی که موفق به جذب سرمایه‌گذاری شده‌اند، هرگز به ارقامی در حد هزار میلیارد دلار نرسیده‌اند.
کدام موضع کیهان را باید پذیرفت؟
کیهان فردای دومین دور مذاکرات ایران و آمریکا که در رم برگزار شد نیز می‌نویسد مذاکره خوب است اما نه با آمریکایی‌ها.  در این مطلب کیهان آمده: راه شکوفایی اقتصاد، کار و تولید است، نه نتیجه مذاکرات؛ مذاکره خوب است نه با آمریکایی که کارش وقت‌کُشی و تحقیر و کورکردن گره‌هاست. اگر آنها به مذاکره برای حل مشکل نگاه می‌کردند نباید پیش از آن، تحریم و تهدید و توهین کنند. آنها برای وجهه خود و عبور از باتلاق‌های پیش رو، به مذاکره به روش خود، محتاج‌ترند.
این در حالی است که همانطور که پیش تر اشاره شد کمتر از یک ماه پیش مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا را اتفاق جدیدی نمی‌دانست و می‌گفت قبلا هم در دولت ابراهیم رئیسی اتفاق افتاده است. گویا برای کیهان اگر جریان خودی‌ مذاکره کنند ایرادی ندارد.  
در حالی که پیشتر کیهان به نقل از منابع موثق خود اطلاع داده بود که در میز مذاکره صحبتی از برچیدن برنامه هسته‌ای ایران نیست در مطلبی که دوم اردیبهشت منتشر کرده می‌نویسد: مگر می‌شود با این همه فراز و نشیب و جانفشانی عزیزانی همچون شهیدان علیمحمدی، شهریاری، روشن، فخری‌زاده و… فعالیت هسته‌ای کشور را با نگاه منافع حاشیه‌ای نگریست و پای میز مذاکره با طرف آمریکایی رفتاری مشابه دهه ۸۰ درخصوص هسته‌ای کشورمان داشت؟
در مجموع، آنچه در نوشته‌های روزنامه کیهان دیده نمی‌شود، شاخص‌های اقتصادی و وضعیتی است که مردم با آنها دست به گریبان هستند. این روزنامه در معدود اشاره هایی که به این موضوعات می‌کند، از طنز برای هجمه به مخالفان استفاده می‌کند یا به انکار شاخص‌ها رو می‌آورد. البته راهکار روشنی هم برای عبور از وضعیت کنونی نمی‌دهد. در بخشی از یکی از همین نوشته‌ها در پاسخ به «چه باید کرد؟» می‌نویسد: «کار سخت است و محتاج به تلاش و بصیرت؛ یاران جمهوری اسلامی ایران محور مقاومت است و تا ظهور امام عصر(ع)، پشتیبان مسلمین، مظلومین و مستضعفان جهان است. نابودی رژیم منحوس صهیونی و خروج آمریکا از خلیج فارس، از اهداف اولیه ماست.»
شنبه گذشته پیش از آغاز سومین دور مذاکرات بین تهران و واشنگتن تهران، کیهان بدون در نظر گرفتن اختلافات در آمریکا در ارتباط با موضوع ایران در گزارشی مدعی شد که از تحریم‌های هدفمند وزارت خزانه‌داری آمریکا درست در آستانه هر دور مذاکره، تا لفاظی‌های تهدیدآمیز مقامات بلندپایه واشنگتن و دخالت‌های مداوم اروپا در روند مذاکرات، همگی یک پیام روشن دارند: «بازگشت به بازی خطرناک فشار- مذاکره». و اگر تیم ایرانی این پیام را نادیده بگیرد یا به آن پاسخ مناسب ندهد، نتیجه چیزی جز بازتولید تجربه‌ پرهزینه‌ «برجام بدون آمریکا» نخواهد بود.
کیهان در این گزارش زبان اروپا را “وقیحانه” و “اینستکس” سازوکار آنها در زمان خروج آمریکا از برجام مضحک توصیف کرده او می نویسد: اروپا نه در سیاست، که در عمل تنها یک پیرو بی‌اختیار برای آمریکا بوده است؛ نمونه بارز آن، سازوکار مضحک «اینستکس»، بی‌عملی مطلق در برابر خروج آمریکا از برجام، و همراهی عملی با تحریم‌های ثانویه آمریکاست. چنین بازیگر بی‌خاصیتی نه‌تنها نمی‌تواند بخشی از راه‌حل باشد، بلکه خود بخشی از مشکل است و باید از مسیر هرگونه مذاکره‌ای کنار گذاشته شود.
این روزنامه نسخه توقف مذاکرات را برای مذاکره کنندگان تجویز کرده و نوشته: پاسخ به این تحریم‌ها می‌تواند در قالب توقف موقت مذاکرات، پیگیری قضائی آمریکا در مجامع بین‌المللی، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای با محوریت چین، روسیه و کشورهای همسو، و حتی تسریع در گسترش برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشور، معنا یابد.

مواضع واقع گرایانه روزنامه جوان در مورد مذاکره
اما هرچقدر که روزنامه کیهان به شکل متعصبانه‌ای گارد گرفته و از هر دستاویزی برای نشان دادن موضع مخالف خود استفاده می‌کند، روزنامه جوان، روزنامه دیگر طیف اصولگرایان موضع واقع‌گرایانه‌ای گرفته است و در واقع به نوعی در برابر کیهان قرار گرفته است. در مواضع این روزنامه بیشتر حاوی تحلیل‌ و نکات فنی در حوزه دیپلماسی دیده‌ می‌شود که نشان می‌دهد روزنامه جوان اصل مذاکره را به رسمیت می‌شناسد.
در اولین روز مذاکره بین تهران و واشنگتن، روزنامه جوان به تحلیل تاکتیک مذاکراتی فرستاده ویژه آمریکا پرداخت و نوشت: وزیر خارجه ترامپ، در تیم طرفداران حمله نظامی به ایران قرار دارد و لذا اعزام وی برای مذاکره، پیامی مخالف آنچه ترامپ دنبال می‌کند را منعکس می‌کرد. این‌که ویتکاف با چه رویکرد و تاکتیکی، مرحله اول مذاکره با ایران را دنبال می‌کند تا نشان دهد امریکای ترامپ می‌تواند قابل اعتماد باشد، گام‌های بعدی مذاکراتی در شکل و محتوا را تعیین خواهد کرد.
مذاکره به دلیل اقتدار ایران، انجام می‌شود
در همین روز یادداشتی از عباس حاجی‌نجاری با عنوان «عملیات ادراکی دشمن در بستر باج خواهی با مذاکره» برخی از رسانه‌های داخل را به پادو بودن برای کاخ سفید متهم کرده است.
اما همین مطلب به مذاکرات ایران و آمریکا می‌پردازد که کاخ سفید به دلیل اقتدار جمهوری اسلامی پای میز مذاکره با ایران می‌نشیند. در این مطلب آمده: در طی چهل و هفت سال گذشته متاثر از هدایت‌ها و رهبری‌های امامین انقلاب، هیبت و هژمونی قدرت‌های سلطه را شکسته و ایران را به عنوان مستقل‌ترین کشور به رخ جهانیان کشانده و به همین دلیل است که ترامپ با ادعای تلاش برای مذاکره مستقیم با ایران بنا دارد خود را به عنوان اولین رئیس‌جمهور آمریکا جا بیندازد که توانسته است مستقیما با ایران مذاکره کند.
البته برای جوان این موضوع اهمیت دارد که موضوعاتی مثل مساله موشکی ایران جایی در بین دستور کار مذاکرات نداشته باشند.
این روزنامه در گزارشی با عنوان «آغاز محک امریکای ترامپ در عمان» می‌نویسد: مذاکرات امروز و چند دور ابتدایی نشان خواهد داد که آیا آمریکا همان‌طور که ترامپ و نماینده وی به آن اشاره داشته‌اند، صرفاً حول محور هسته‌ای خواهد بود یا این کشور همچنان با تکیه بر دیدگاه‌های محافظه‌کاران و لابی صهیونیست‌ها، به دنبال مطالبات حداکثری مثل پیش کشیدن مسئله موشکی و بحث متحدان منطقه‌ای ایران و همچنین اعمال مدل لیبی (برنامه هسته‌ای صفر) خواهد بود.
این گزارش نیز بر تفاوت نگاه استیو ویتکاف مذاکره کننده آمریکایی با وزیر خارجه دولت ترامپ پرداخته و می‌نویسد: ویتکاف که از پیروان وفادار ترامپ است، نه از دنیای دیپلماسی بین‌الملل، بلکه از تجارت ایالات متحده می‌آید و ثروت خود را در املاک و مستغلات به دست آورده است… موضع اطرافیان دولت جدید دونالد ترامپ در قبال ایران به طور قابل‌توجهی با موضع دولت اول ترامپ متفاوت است.
در بخش دیگری از این گزارش به نگرانی اسرائیل از توافق احتمالی با ایران هم پرداخته است.
حذف اروپا از معادلات فرصت طلایی برای ایران است
«دست برتر ایران» در مذاکرات، یکی از خطوط رسانه‌ای روزنامه جوان است که می‌توان آن را در یادداشت سیدعبدالله متولیان مشاهده کرد. متولیان می‌نویسد: نکته کلیدی در این مذاکرات، تحمیل تمامی شروط ایران از جمله نوع مذاکره، محل، زمان و موضوعات مورد بحث است. این امر نشان می‌دهد که آمریکا نه از موضع قدرت، بلکه از موضع نیازمندانه پای میز آمده است. پذیرش پیش‌شرط‌های ایران توسط واشنگتن، به‌وضوح بیانگر این واقعیت است که ایران دست طرف آمریکایی برای جنجال‌آفرینی و جنگ رسانه‌ای برای مرعوب‌سازی و تسلیم شدن ایران را خوانده و سیاست «فشار حداکثری» (اوباما، ترامپ و بایدن) با شکست مواجه شده و امروز تنها راه باقی‌مانده برای آمریکا، مذاکره در چارچوب تعیین‌شده تهران است.
این یادداشت در بخش دیگری حذف اروپا از معادله را فرصتی طلایی برای ایران خوانده چرا که معتقد است اگرچه اروپایی‌ها قبلا ادعای میانجی‌گری داشتند اما در عمل به ابزاری برای فشار بیشتر آمریکا تبدیل شده بود.
این روزنامه در گزارشی که روز بعد از مذاکرات منتشر کرده نوشته: شواهد اولیه نشان می‌دهد که طرف آمریکایی درخواستی برای گسترش دامنه مذاکرات به موضوعات غیرهسته‌ای مطرح نکرده، چیزی که دست‌کم تا الان می‌تواند چشم‌انداز نتیجه‌بخشی مذاکرات را تقویت کند.
روایت جوان از مخالف‌خوانی‌های اسرائیل
گزارش ۲۵ فروردین روزنامه جوان با عنوان «مذاکرات عمان شاخک‌های اسرائیل را تیز کرد» مجددا به ناخرسندی اسرائیل از مذاکرات تهران و واشنگتن می‌پردازد.
جوان در همین روز مطلب دیگری به قلم فائزه سادات یوسفی منتشر کرده که در آن ضمن اشاره به مثبت بودن مذاکرات، به جریان سیاسی اصلاح طلب به عنوان حامی برجام حمله کرده و سرمایه‌گذاری هزارمیلیارد دلاری در ایران از سوی آمریکا را دروغ اصلاح طلبان خوانده است.
«پادوهای فارسی زبان ترامپ سردرگم در تحلیل مذاکرات مسقط» عنوان مطلب دیگری از این روزنامه بود که در آن می‌نویسد: در روایت اینترنشنال، مذاکره مستقیم با آمریکا نشانه‌ای از «عقلانیت»، «پذیرش واقعیت جهانی» و «عقب‌نشینی از مواضع پیشین» جمهوری اسلامی تلقی می‌شد. اما روند مذاکرات برخلاف پیش‌بینی این رسانه شکل گرفت. به‌طوری که دور نخست مذاکرات به صورت غیرمستقیم و در شهر مسقط، پایتخت عمان برگزار شد.
واقع گرایی از منظر روزنامه جوان
شاید بتوان انعکاس نوع نگاه روزنامه جوان را در یادداشت ۲۸ فروردین این رسانه به قلم سردار رسول سنایی راد دید که بر ضرورت نگاه واقع بینانه به مذاکرات غیر مستقیم تاکید می‌کند و ضمن رد نگاه خوشبینانه به مذاکرات نسبت به طرف دیگر هم موضع گیری می‌کند. سنایی‌راد می‌نویسد: در طرف دیگر هم فعالان رسانه‌ای و بازیگرانی قرار می‌گیرند که به شدت به مذاکره از اصل پذیرش آن تا پیامدهایش حتی در صورت توافق نه تنها هیچ امیدی ندارند، بلکه تمام آن را خسارت و تحقیر می‌دانند و فراتر از تئوری‌های توطئه یا فریب دلیلی برای پذیرش و ادامه مذاکرات قائل نیستند.
از نگاه این گروه، نه تنها پذیرش اصل مذاکره مغایر هوشمندی و شرافت است و هیچ تأثیری در رفع تحریم‌ها نخواهد داشت، بلکه به معنای خیانت به آرمان‌های دینی و انقلابی نیز محسوب شده و بن‌مایه حرکت به سمت مذاکره فقط ترس و محافظه‌کاری است و نتیجه آن هم هموار کردن مسیر حمله دشمن یا سلطه او بر ما خواهد بود.
پیداست که این دو نگاه افراطی و تفریطی، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد دوقطبی سیاسی کاذب دیگری در جامعه و آن هم در ساحت سیاست خارجی شود که پیشبرد مسائل آن، در برابر بیگانگان و بدخواهان مستلزم قدرت است و وحدت و انسجام داخلی اصلی‌ترین مؤلفه تأمین این قدرت به حساب می‌آید.
روزنامه جوان در شماره ۳۱ فروردین یعنی فردای دومین روز مذاکرات بین ایران و آمریکا ورود گفتگوها به سطح کارشناسی را یک گام مهم رو به جلوی دیگرخوانده است.
بعد از ۴۶ سال قطع روابط، آمریکا بود سراغ ما آمد
اول اردیبهشت ماه نیز یادداشتی از داود عامری در جوان منتشر شد که در آن می‌نویسد: بعداز ۴۶ سال قطع رابطه، طرفی که درخواست مذاکره کرده، آمریکا است و نه ایران، لذا به رغم برخی مخالفت ها، ایران با پایبندی به عرف بین‌الملل و بدون هیچ واهمه‌ای به درخواست طرف مقابل پاسخ مثبت داده است.
در بخش دیگری از این یادداشت آمده: در شرایط حاضر که نظام تصمیم به مذاکره گرفته است، وظیفه همگان حمایت از نمایندگان کشور است تا آنها با اعتماد به نفس در میدان مذاکره حاضر و از منافع ملی ما دفاع کنند. البته این همراهی تا زمانی است که رهبری این مسیر را تأیید و منافع ملی ما به رسمیت شناخته شود.
اگرچه روزنامه کیهان روزشنبه ۶ اردیبهشت در آستانه دور سوم مذاکرات به اظهار نظرهای متفاوت آمریکایی ها تاخته، سردار داود عامری در روزنامه جوان آن را «یک روش سیاست ورزی» دانسته که «نمی‌توان به صورت قاطع در مورد آن اظهار نظر کرد.» او در این یادداشت پذیرش مذاکره از سوی ایران را پیروی از اصل ترجیح صلح عادلانه بر تنش و جنگ در منطقه براساس عزت و امری معقول خوانده است.  
عامری با بیان اینکه ایران اسلامی ترسی از مذاکره با هیچ کشوری ندارد می نویسد:آنچه از مرور اظهار نظرات کارشناسان و سیاستمداران امریکا برآورد می‌شود، این است که طرف امریکایی در حال تبدیل زبان تهدید به زبان مذاکره و دیپلماسی می‌باشد. البته همان‌گونه که در گذشته تجربه شده، ممکن است که بعضی کشورها و افراد موافق این روند نباشند و بخواهند در فضای مذاکرات و روند آن مداخله کرده و موجب ناکامی این روند بشوند مثل رژیم صهیونیستی که در محیط تنش، جنگ و ترور زیست می‌کند و خواهان آرامش و صلح در منطقه نیست و مشاهده می‌شود که رژیم صهیونیستی مرتب به مردم بی‌دفاع غزه حمله می‌کند و دست به جنایت می‌زند.

روزنامه دانشگاه آزاد به دنبال واقع گرایی اما …
در مورد روزنامه فرهیختگان که در بین رسانه‌های اصولگرا، جزو معتدل‌ها شناخته می‌شود، این انتظار وجود داشت که موضعی معتدل بگیرد. رسانه دانشگاه آزاد با این که در مطالب خود دوری از رویابافی و پیشه کردن رویکردی واقع بینانه به مذاکرات را برجسته می‌کرد اما نگاه و موضع منفی اش به آمریکا حتی از روزنامه جوان بیشتر بود.
برای نمونه عبدالله عبداللهی، معاون خبر خبرگزاری تسنیم در ۲۳ فروردین ماه یادداشتی در این روزنامه منتشر کرده که در آن آمده: آمریکا رسماً خصم ایران است و تا وقتی ایرانی‌ها به دنبال تعیین سرنوشت خود و مخالفت با استعمار و سیاست‌های ستمگرانه او باشند، این خصم باقی خواهد ماند. درعین حال ایران به دنبال درگیری نظامی پیش‌دستانه نیست و برای این ‌موضوع الان استدلال‌های روشنی دارد.
این روزنامه نگار اصولگرا در بخشی از یادداشت خود را سخنی مطرح میکند که برخی از چهره‌ها مثل حمید رسایی به آن تکیه می‌کنند؛ همان سخنی که ادعا می‌کند مخالفت‌ها در داخل به امتیازگیری بیشتر دیپلمات‌ها در میز مذاکره می‌انجامد. در بخش دیگری از یادداشت عبداللهی آمده: این‌که منتقدان یک سیاست مذاکراتی در داخل فعال باشند، دو حسن دارد. یکی این‌که نقد درست، اصلاح‌گر است چه آن‌که همه‌چیز را همگان دانند و دیگر این‌که دست مذاکره‌کنندگان را برای فشار و امتیازگیری بیشتر در پشت میز مذاکره بازتر می‌کند. اما چطور می‌توان هم نقد را فعال کرد و هم دوقطبی مضر و مستهلک‌کننده نساخت؟ حتماً راه دارد ولی چرا به سمتش نمی‌رویم!؟
فرهیختگان در گزارش اولین دور مذاکرات بین ایران و آمریکا نوشت: احتمالاً در مذاکرات صحبتی از «برنامه هسته‌ای» در برابر «رفع تهدید» مطرح نشده یا اگر چنین چیزی مطرح شده، تهران پاسخی قاطعانه به آن داده و از دستور کار خارج شده است. یعنی طرف آمریکایی نتوانسته این بسته موهوم را به ایران بفروشد.
حمله به خوش‌خیالان! و دلواپسان!
فرهیختگان ۲۵ فروردین دو مطلب با عناوین «رؤیا فروشی و آدرس غلط ممنوع!» و «خوش‌خیالی ممنوع!» نگاه واقع گرایانه به مذاکرات و احتمال دادن به ناکامی آن‌ها را دنبال می‌کند.
روزنامه دانشگاه آزاد در مطلب اول، با بیان این‌که جریانی تلاش می‌کند سناریوی خلع سلاح داوطلبانه و از بین بردن پشتوانه‌های امنیت ملی ایران را تئوریزه کند می‌نویسد: حتی در هیئت‌حاکمه آمریکا هم تصور جمع کردن امکانات هسته‌ای ایران وجود ندارد و آن‌گونه که در رسانه‌ها آمده است، در دور اول مذاکرات طرف آمریکایی نه پیشنهاد جمع کردن تأسیسات هسته‌ای را طرح کرده است و نه موضوع احتمال حمله نظامی به ایران را روی میز گذاشته است.
نویسنده این مطلب می‌گوید مخالف مذاکره و توافق نیست بلکه «هر مسیری که بتواند به استیفای حقوق و منافع ملی کشور بینجامد بایستی طی شود و در این مسیر حتماً نگارنده و همه‌ ملت ایران پشت نیروهای مذاکره‌کننده ایران می‌ایستند.»
در مطلب دیگر روزنامه دانشگاه آزاد آمده: خوش‌بینی اولیه با توجه به سابقه پرنوسان مذاکرات با آمریکا که بارها در بزنگاه‌ها به تعهداتش پایبند نبوده و حتی از برجام خارج شده، نمی‌تواند مبنای اطمینان باشد. چشم‌انداز کلان مذاکرات، تحت تأثیر موانع متعدد، چندان مثبت نیست. نیاز متقابل دو طرف به توافق -ایران به دلیل فشارهای اقتصادی و آمریکا به دلیل اهداف سیاسی ترامپ- زمینه‌ساز حس اولیه مثبت بوده است. با این حال، موانع جدی پیش رو، ازجمله غیرقابل پیش‌بینی بودن ترامپ، فشارهای کنگره و لابی‌های داخلی آمریکا، نقش مخرب احتمالی اسرائیل، رویکرد مستقل اروپا در قبال مکانیسم ماشه و حتی مخالفت‌های داخلی در ایران، احتمال دستیابی به توافقی پایدار را کاهش می‌دهد.
فرهیختگان در همین روز به تندروهای اصولگرا می‌تازد و عملکرد آنها پیش از شروع مذاکرات را شبیه به پروژه‌بگیران مجازی توصیف می‌کند.
این رسانه می‌نویسد: بخش زیادی از این انتقادها، فارغ از آن‌که از ادبیات نقدی منصفانه تهی است، حتی در قالب اکت درست رسانه‌ای نیز بروز نمی‌کند، گویی تقلیدی ابتدایی و ناشیانه از اقدامی است که گروه‌های ضدایرانی انجام می‌دادند، نتیجه آن هم مشخص است؛ سیاست بیش از گذشته به دام ابتذال می‌افتد و میدان برای مطرح کردن ادعاهای مشابه و غیرواقعی در فضای سیاسی کشور باز می‌شود.
سایت نزدیک به یکی از چهره‌های دولت سیزدهم، در پستی تلگرامی که البته ساعتی بعد آن را پاک کرد، در یک همانندسازی غلط، در لیستی، سرنوشت رهبرانی را که به آمریکا اعتماد کردند لیست کرد، خروجی چنین اظهارنظری توهینی به اصل نظام حکمرانی بود، به نظر می‌رسد بخشی از منتقدان غیرمنصف مذاکره، آن‌قدر در عقده‌گشایی در واکنش به شروع مذاکره عجله دارند که حتی فرصت ارزیابی ادعاهایی که مطرح می‌کنند را هم ندارند.
رونمایی از موضع سوم: عقلانیت انقلابی
عبداللهی، معاون خبر خبرگزاری تسنیم در یادداشت دیگری در ۲۷ فروردین نسبت افراد در ارتباط با مذاکرات ایران و آمریکا در عمان را به سه دسته تقسیم می‌کند؛ او موافقان مذاکره را رمانتیست و مخالفان را انسدادطلب می‌خواند و سپس از جریان سومی موسوم به عقلانیت انقلابی با این اوصاف سخن می‌گوید: عقلانیت انقلابی معتقد است که دشمن اصلی در خارج است و باید نهایت تلاش را به خرج داد تا با اتحاد، از بحران‌ها عبور کنیم؛ عقلانیت انقلابی البته ساده‌لوح نیست و همکاران دشمن در داخل را هم می‌شناسد و آن‌ها را رسوا می‌کند؛ اما دو گروه دیگر بیشتر نزاع را به داخل می‌کشند تا به سمت خارج؛ استکبار را بیشتر در رقبای داخلی جست‌وجو می‌کنند تا در خصم خارج!
راه رم از ریاض می‌گذرد!
این روزنامه ۳۰ فروردین در یادداشتی مذاکرات ایران و آمریکا را بی‌نتیجه خواند. فرهیختگان در یادداشتی با تیتر “راه «رُم» از «ریاض» می‌گذرد” نوشت: دولت کنونی ایالات متحده حاضر به امضای توافقی که دستاورد اقتصادی برای تهران داشته باشد، نیست.
نگاهی به فرایندی که منجر به آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران با آمریکا شد، نشان می‌دهد که امکان کسب نتیجه از این راهبرد، تا حد زیادی «ضعیف» است. بر طبق اطلاعات منتشر شده، در متن نامه ارسالی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا به ایران هیچ اشاره‌ای به مسئله رفع تحریم‌ها نشده و طرف آمریکایی هم در جریان گفت‌وگوها حاضر به پذیرش نقش خود در الزام به جلوگیری از اعمال «مکانیسم ماشه» از سوی کشورهای اروپایی نشده است. 
فقط کیهان از هر دستاویزی برای مخالفت با مذاکره استفاده می کند
بر این اساس به نظر می‌رسد برخلاف کیهان و جوان که خط مشخصی را دنبال می‌کنند، در اتاق فکر فرهیختگان کمی تردید در موضع گیری وجود دارد. آنها اگرچه می‌خواهند رویکرد میانه‌ای دنبال کنند اما گاهی چهره منتقد به خود می‌گیرند. در حالی که اگر روزنامه کیهان که محتوای مواضعش گاه ۱۸۰ درجه با خود فرق می‌کند یک خط را دنبال می‌کند و آن خطی نیست جز مخالفت با هر ابزار و وسیله ای.
در مطالب کیهان یک ساده سازی مساله مذاکرات دیده می شود و این روزنامه تلاش دارد با نگاه صفر و صد صورت مساله را برای مخاطبانش توضیح دهد. این، یا ناشی از نگاه ساده انگارانه کیهان ناشی می شود و یا اساسا کیهان مخاطبان خود را افراد فاقد تحلیل های پیچیده می داند و با تکیه بر ادبیات خیر/ شر به دنبال دست گذاشتن بر روی احساسات و عواطف طرفداران خود است؛ طرفدارانی که بعید نیست در آینده هم تندترین برخوردها را با طرفداران یا مسئولان دیپلماسی داشته باشند.
به نظر می رسد از آنجا که مواضع این روزنامه ها نمایانگر مواضع طیف های سیاسی اصولگرایان نیز هست، کلیت این جریان دست کم حالا به سمت نگاه منافع محور به سیاست گرایش پیدا کرده اند و یک رویارویی سیاسی بین دو جریان در داخل جریان اصولگرا و ارزشی ها شکل بگیرد؛ چنانکه کیهان دیگر اصولگرایان را غرب گرا بخواند و آنها نیز البته تفکرات شبه کیهانی را انسدادطلب بدانند.  
البته در این رابطه نظر دیگری نیز هست و عده ای معتقدند که طیف های تندرو نیز به مذاکره باور پیدا کرده اند اما از بیان چرخش مواضع خود هراس دارند.  
۲۷۲۱۱