رسول سلیمی: با نزدیک‌شدن به انتخابات پاکستان که برای ۸ فوریه برنامه ریزی شده است، فضای سیاسی در پاکستان روز به روز ملتهب می‌شود. احزاب سیاسی مشغول تضعیف یکدیگر با هدف تحکیم بلوک‌های رای گیری سنتی خود هستند. پاکستان با دارا بودن جمعیت ۱۲۸.۵ میلیون نفری واجد شرایط رای، ۱۷۵ حزب و تشکل سیاسی ثبت شده در سراسر کشور دارد که توسط کمیسیون انتخابات پاکستان مورد تایید قرار گرفته و ۲۸،۶۲۶ نامزد را برای رقابت برای مجلس ملی این کشور و چهار مجلس استانی آماده رقابت کرده است. اما این نکته حائز اهمیت است که توجه‌ها عمدتاً بر رقابت شدید بین سه حزب سیاسی اصلی کشور یعنی جامعه مسلمان پاکستان (یا همان مسلم لیگ پاکستان – به اختصار (PML-N، حزب مردم پاکستان (PPP) و تحریک انصاف پاکستان (PTI) و رهبران انها متمرکز است.
همه احزاب پیشرو، بیانیه‌های انتخاباتی را منتشر کرده‌اند که وعده احیای اقتصادی و حکمرانی خوب را داده‌اند. بااین‌حال، مبارزات سیاسی آنها عمدتاً در ترور شخصیت اخلاقی نامزدها در جریان است و عمدتاً بحث‌های سیاسی را نادیده می‌دهند. این امر منجر به گسترش قطب‌های اجتماعی و ازبین‌رفتن ارزش‌های دموکراتیک در این کشور شده است که می‌تواند صحنه را برای تقلب در انتخابات محیا کند. این نگرانی‌ها مشخصاً به دو حزب PTI و PPP باز می‌گردد و درحالی‌که بسیاری از رهبران PML-N در پرونده‌های فساد از دادگاه‌ها تبرئه شده‌اند، سیاست این کشور در وضعیت ناپایداری قرار گرفته است. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که تشکیلات نظامی قدرتمند کشور طرف‌دار بازگشت نواز شریف، نخست‌وزیر سابق است. در ادامه پنج شخصیت کلیدی نامزد پست نخست‌وزیری و افرادی که می‌توانند آینده انتخابات پاکستان را تعیین کنند بررسی می‌شوند.

نواز شریف
نواز شریف ۷۴ساله که تاکنون سه بار نخست‌وزیر شده، رئیس لیگ مسلمانان پاکستان نواز یا همان جامعه مسلمان پاکستان است. اما او هر بار قبل از اینکه بتواند دوره پنج‌ساله خود را به پایان برساند، برکنار شد. آخرین بار، در سال ۲۰۱۷، او با حکم دادگاه به اتهام فساد از مقام خود برکنار شد. اگرچه او تخلف را رد کرد، اما شریف بعداً محکوم و زندانی شد، قبل از اینکه به او اجازه داده شود برای درمان پزشکی به لندن سفر کند. او حدود چهار سال در تبعید ماند. با این حال، در اکتبر گذشته، او ظاهراً با حمایت ضمنی ارتش، پیروزمندانه به پاکستان بازگشت. نواز در لاهور به عنوان پسر محمد شریف، یک صنعتگر در بخش فولاد متولد شد و در سال ۱۹۸۱ در سیاست فعال شد، زمانی که او به عنوان وزیر دارایی استان پنجاب تحت حکومت نظامی ژنرال محمد ضیاء الحق منصوب شده بود. شریف بعداً توسط تشکیلات نظامی به عنوان یک سیاستمدار برجسته از پنجاب، پرجمعیت‌ترین استان پاکستان، برای مقابله با حزب مردم پاکستان (PPP) به رهبری خانواده بوتو، حمایت شد. شریف برای دو دوره نامزد نخست وزیری از پنجاب بود تا اینکه برای اولین بار در سال ۱۹۹۰ نخست وزیر شد.

مدت کوتاهی پس از آخرین مراسم تحلیف پاکستان در سال ۲۰۱۳، پاکستان قرارداد اولیه کریدور اقتصادی چین و پاکستان را امضا کرد که تقریباً ۵۰ میلیارد دلار از ابتکار عمل پکن برای زیرساخت‌های جهانی را شامل می‌شد. شریف رهبری لیگ مسلمانان پاکستان نواز (PML-N) را بر عهده دارد که ستون فقرات دولت ائتلافی را تشکیل می‌دهد که پس از برکناری عمران خان در آوریل ۲۰۲۲ به قدرت رسید. این دولت توسط برادر کوچک‌تر نواز، شیخباز شریف رهبری می‌شود. در حالی که حزب تحریک انصاف (PTI) عمران خان تحت فشار شدید تشکیلاتی داخلی خودش قرار دارد، تحلیلگران بر این باورند که صحنه برای نواز برای تبدیل شدن دوباره به رهبر ارشد پاکستان اماده شده است.

بلاول بوتو زرداری
بلاول بوتو زرداری (Bilawal Bhutto Zardari)، رئیس حزب مردم پاکستان، در ۲۱ ژانویه در لاهور کمپین خود را آغاز کرد. بلاول بوتو زرداری ۳۵ساله تنها ۷۱ روزه بود که مادرش بی‌نظیر بوتو به‌عنوان اولین نخست‌وزیر زن در کشورهای جهان اسلام انتخاب شد. او از یک نسل و تبار طولانی از سیاستمداران پاکستانی برآمده است. پدربزرگ او، ذوالفقار علی بوتو، در دهه ۱۹۷۰ به‌عنوان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر خدمت کرده بود. پدربزرگ او، سر شهنواز بوتو، رئیس حزبی بود که به تجزیه پاکستان از هند کمک کرد. صعود بلاول به صدر حزب مردم در شرایط غم‌انگیزی قرار گرفت. او بلافاصله پس از ترور مادرش در دسامبر ۲۰۰۷ به‌عنوان رئیس حزب منصوب شد. بلاول که فارغ‌التحصیل کالج کلیسای مسیحی در دانشگاه آکسفورد است، جوان‌ترین وزیر امور خارجه پاکستان در دولت ائتلافی به رهبری شهباز شریف شد. بااین‌حال، پس از این انتخابات، تحلیلگران انتظار دارند که PPP در برابر این حزب قرار گیرد. کارشناسان سیاسی معتقدند که بعید است بلاول بوتو نخست‌وزیر بعدی باشد، بنابراین او پس از انتخابات برای نقش اپوزیسیون آماده می‌شود.

فضل الرحمان
فاضل رحمان (Fazal-ur-Rehman)، معروف به مولانا، رئیس جمعیت علمای اسلام فاضل، بزرگ‌ترین حزب اسلامی پاکستان و طرف‌دار طالبان افغانستان است که به‌خاطر روابط نزدیک با امارت اسلامی افغانستان شناخته می‌شود. او کوشیده است خود را به‌عنوان فردی بدون ارتباط با افراط‌گرایان و تندروهای مذهبی نشان دهد و چهره خود را به‌عنوان یک فرد معتدل اصلاح کند. وی درگذشته خواستار تحمیل شرع در پاکستان بود، اما بعداً با احزاب سیاسی سکولار اتحاد تشکیل داد. فاضل رحمان، ۷۰ساله، پسر مفتی محمود است که وزیر ارشد استان مرزی شمال غربی (در حال حاضر خیبر پختونخوا به مرکزیت شهر پیشاور، یکی از ایالت‌های شمالی پاکستان که تا سال ۱۲۴۹ شمسی بخشی از ایران بود) و بعداً رهبر اپوزیسیون در دهه ۱۹۷۰ شد. رحمان به‌عنوان رهبر اپوزیسیون در مجلس ملی و به‌عنوان رئیس کمیته پارلمانی کشمیر خدمت کرده است. او رئیس جنبش دموکراتیک پاکستان، ائتلاف ۱۳ حزبی بود که عمران خان را از نخست‌وزیری برکنار کرد. به طور گسترده‌ای انتظار می‌رود که رحمان برای ریاست‌جمهوری، یک نقش عمدتاً تشریفاتی ایفا کند تا منافع مسلمانان را در اتحاد با سکولارها به دست آورد آن هم در شرایطی که تمایلی در اکثریت پاکستانی‌ها برای تغییر نظام سکولار به حکومت اسلامی وجود ندارد.

مریم نواز شریف
مریم نواز، دختر نواز شریف و به طور گسترده‌ای به‌عنوان وارث او شناخته می‌شود. مریم نواز، ۵۰ساله، دختر و وارث ظاهری نواز شریف است. او ریاست برنامه جوانان نخست‌وزیری که ابتکار عمل نواز شریف برای ترویج آموزش و اشتغال جوانان پاکستانی بود را بر عهده داشت و در حال حاضر معاون ارشد رئیس‌جمهور و سازمان‌دهنده ارشد PML-N است؛ بنابراین او پس از پدرش عملاً رهبر شماره دو حزب محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۶، نام مریم و دو برادرش در اسناد پاناما که شامل اطلاعات مالی بسیاری از افراد ثروتمند بود، ذکر شد. او هر گونه تخلف را رد کرد، اما او به زودی در انچه که به عنوان رسوایی “fontgate” شناخته شد، درگیر شد. این رسوایی ماجرای جالبی داشته است. رسوایی فساد حول یک شرکت بریتانیایی بود که مریم را به عنوان تنها سهامداری که منجر به تحقیقات دادگاه عالی کشور شد، مورد توجه قرار داد.
او یکی از صاحبان ملکی در لندن بود که در سال ۱۹۹۸ توسط خانواده شریف خریداری شد. اسناد جعلی اعلام روابط مریم با این شرکت بود که اختلاف بین ثروت خانوادگی اعلام شده و انچه که تحقیقات نشان داده است را روشن کرد. به منظور تایید این اتهامات، رسانه‌ها و احزاب مخالف پاکستان تاریخ انتشار فونت در ویکی پدیا را بررسی کردند، که گفته شد دستکاری شده است. در طول جلسات تحقیقات فساد، او ظاهراً یک سند به تاریخ ۲۰۰۶ ارائه داده بود. اما با فونتی نوشته شده بود که تا سال ۲۰۰۷ در دسترس نبود. تیم تحقیق مشترک پاناماگیت (JIT) مریم نواز شریف را به جعل اسناد در دو بیانیه سال ۲۰۰۶ توسط او با استفاده از فونتی که در سال ۲۰۰۷ برای عموم منتشر شد، متهم کرده است. جامعه انلاین این جعل را “fontgate” نامیده است. مریم در سال ۲۰۱۸ به اتهام فساد محکوم و به مدت ۱۰ سال از سیاست محروم شد. او نیز مانند پدرش در همان سال و دوباره در سال ۲۰۱۹ دستگیر شد و هر بار مدت کوتاهی را در بازداشت گذراند. مریم به یکی از منتقدان سرسخت دولت PTI تبدیل شد و گاهی اوقات از ارتش به خاطر ادعای حمایت از خان انتقاد می‌کرد. ثروت او پس از سرنگونی دولت خان بهتر شد. در سپتامبر ۲۰۲۲، در حالی که عمویش شیخباز شریف نخست وزیر بود، محکومیت مریم لغو شد و او واجد شرایط شرکت در انتخابات شد.
ناظران سیاسی پیش‌بینی می‌کنند نواز شریف راه را برای مریم هموار کند تا رهبری حزب را به دست گیرد و میراث سیاسی خود را ادامه دهد. اگر PML-N و متحدان آن در انتخابات پیروز شوند، انتظار می‌رود که نقش‌برجسته‌ای در دولت بعدی داشته باشد.

جهانگیر ترین
جهانگیر ترین، تاجر ۷۰ساله شکر و بنیان‌گذار و رهبر حزب استحکام پاکستان است. ترین که قبلاً به‌عنوان وزیر فدرال خدمت کرده بود، در سال ۲۰۱۱ به تحریک انصاف پاکستان (PTI) پیوست و در سال ۲۰۱۳ دبیرکل آن شد. در واقع، او دومین رهبر حزب پس از عمران خان بود. اما شهرت او در سال ۲۰۱۸ به اوج رسید، زمانی که او از جت خصوصی خود برای پرواز سیاستمداران در سراسر کشور برای پیوستن به PTI در اسلام‌آباد استفاده کرد و به حزب کمک کرد تا تعداد موردنیاز برای تشکیل دولت را تضمین کند. در سال ۲۰۲۱، ترین با خان اختلاف داشت و از PTI کنار گذاشته شد. او سال گذشته حزب استحکام پاکستان (IPP) را تأسیس کرد و عمدتاً رهبران PTI در پنجاب که با سرکوب ارتش از حزب خان جدا شده بودند به خدمت گرفت.
عمران خان
خان ۷۱ساله پیش‌تر به تحمل ۱۰ سال به دلیل افشای اسرار دولتی و ۱۴ سال به همراه همسرش به دلیل فروش غیرقانونی هدایای دولتی محکوم شده است. عمران خان در آوریل ۲۰۲۲ به دنبال کسب رأی عدم اعتماد از سوی پارلمان پاکستان از نخست‌وزیری برکنار شد و سپس شهباز شریف، برادر نواز شریف جانشین او شد. دوره نخست‌وزیری شهباز شریف نیز تا زمان استعفای او در ماه اوت ادامه یافت و هم اکنون دولت انوار الحق کاکار (Anwaar ul Haq Kakar )، نخست‌وزیر موقت پاکستان تا زمان برگزاری انتخابات جدید اداره امور این کشور را برعهده دارد. پیش‌ازاین نیز عمران خان به اتهام فساد مالی در یک پرونده دیگر موسوم به «قادر تراست» بازداشت و به سه سال حبس محکوم شده بود که با قرار وثیقه آزاد شد. بااین‌حال، او همچنان یکی از محبوب‌ترین سیاستمدار پاکستان محسوب می‌شود. این در حالی است که در بحبوحه تشدید تنش‌ها در آستانه انتخابات پاکستان و صدور احکام حبس‌های طولانی علیه نخست‌وزیر پیشین این کشور، هفته گذشته نامزد انتخاباتی حزب عمران خان ترور شد.

باید دید تا چه حد انتخابات پاکستان شبیه به رقابت‌های گذشته خواهد بود که با خشونت‌های گسترده حزبی همراه بود و آیا رأی‌گیری توسط شبه‌نظامیان اسلام‌گرا مختل خواهد شد یا نه؟

۳۱۱۲۱۳