صادق زیباکلام در مناظره‌ای که در خبرگزاری خبرآنلاین با حضور دکتر محمود کاشانی فرزند آیت الله کاشانی برگزار شد، درباره علل واقعه 28 مرداد، گفت: مصدق به دموکراسی و آزادی اعتقاد داشت و به هیچ وجه حاضر نمی شد علیه آیت الله کاشانی و همفکرانش، حزب توده و حتی فدائیان اسلام که در روز روشن دکتر فاطمی را ترور کردند اقدامی کند چون با تمام وجود به قانون و آزادی اعتقاد داشت.

وی درباره علت تعلل مصدق در حل مناقشه نفت اظهار کرد: اگر دکتر مصدق سر قضیه نفت با آمریکا و انگلیس مصالحه می کرد بلافاصله آیت الله کاشانی و همفکرانش و حزب توده می گفتند مصدق «خائن با آمریکا و انگلیس ساخت و پاخت کرد». شایدم این رویکرد مصدق دلایل دیگری داشت.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: بغض و کینه مرحوم آیت الله کاشانی از مرحوم دکتر مصدق و دولت ملی اینقدر زیاد شده بود که حاضر بود خیلی راحت دستش را در دست شاه و زاهدی بگذارد و این کار را کرد یعنی دستش را در دست شاه و زاهدی گذاشت. یک سئوالی که مطرح می شود این است «گور بابای مصدق، آیت الله کاشانی مگر نمی دید دارد کودتا می شود چرا جلو نیامد، چرا سکوت کرد، چرا روی خودش را بر گرداند؟» یعنی آیت الله کاشانی نمی دید که روز 28 مرداد دارد چه اتفاقی می افتد؟ بله آیت الله کاشانی می دید و اتفاق خیلی خوب می دانست دارد چه اتفاقی می افتد منتها بغض و کینه و نفرتش آنقدر نسبت به مصدق زیاد بود که حاضر بود دولت ملی سقوط کند.

وی ادامه داد: آن زمان وضع اقتصادی کشور هم خوب نبود بحران داشتیم، نفت صادر نمی شد، انگلیسی ها قرص و محکم جلوی صادرات نفت را گرفته بودند و حزب توده نیز روز به روز قدرت بیشتری پیدا می کرد؛ در یک جمله کشور در بستری از هرج و مرج فرو رفته بود. دکتر مصدق اعلامیه داد که اینقدر تظاهرات نشود.

زیباکلام یادآور شد: کیانوری در خاطراتش می گوید «ساعت 9 و نیم صبح روز 28 مرداد ما متوجه شدیم که دارد کودتا می شود و توسط مریم فیروز همسرش که دختر عمه دکتر مصدق بود به دکتر مصدق پیغام دادیم که دارد کودتا می شود» دکتر مصدق جواب می دهد «دخالت حزب توده اوضاع را بدتر می کند، من سوار اوضاع هستم و می دانم دارم چه کار می کنم». بعد کیانوری نقل می کند که «ساعت یازده و نیم، 12 دکتر مصدق توسط مریم فیروز به ما پیغام داد برای کمک بیایید اما در آن زمان دیگر دیر شده بود». من آنچه را که کیانوری می گوید اصلا و ابدا قبول ندارم نمی گویم دروغ می گوید، می گویم حرفش را قبول ندارم.

وی افزود: مگر کیانوری وقتی ده ها هزار نفر را به خیابان های تهران می آورد و تظاهرات می کرد و علیه دکتر مصدق و علیه آمریکا شعار می داد، از مصدق اجازه می گرفت چه طور آن زمان برایش مهم نبود مصدق موافق یا مخالف تظاهرات است اما حالا یک مرتبه روز 28 مرداد آقا و با ادب و با تربیت شد که می خواهد اول از مصدق برای کمک دادن اجازه بگیرد. معتقدم حزب توده دستش در دست دربار نبود اما متأسفانه آیت الله کاشانی دست در دست دربار و متحد دربار بود.

محمود کاشانی در جواب زیباکلام گفت: درباره کودتا علیه مصدق، تنها یک اعلامیه وجود دارد که از طرف دولت مصدق صادر شد. آن هم مربوط به صبح روز 25 مرداد است و نه روز 28 مرداد 1332. هیچ ادعا و سند تاریخی درباره اینکه روز 28 مرداد کودتایی شده باشد وجود ندارد. تمام اقداماتی که مصدق در خلال 2 سال و 4 ماه نخست وزیری انجام داد با کارگردانی و برنامه ریزی انگلستان انجام شد. این برنامه ریزی بسیار دقیق و پیچیده بود

وی افزود: آیت الله کاشانی و نمایندگان پیشگام نهضت ملی ایران تا خرداد 1332 از مصدق حمایت می کردند. ولی در تیر و مرداد سال 32 با موضوع انحلال مجلس مخالفت کردند نه با شخص مصدق چون هنوز تصورشان این بود که این فرد را می توان به راه آورد و می تواند مشکل کشور را حل کند.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: مصدق مجری سیاست انگلستان بود و گام به گام طرح مرموز و پیچیده انگلستان را اجرا کرد و توانست قدرت را تحویل زاهدی بدهد. بر همین اساس می گویم 28 مرداد نه کودتا و نه قیام ملی بود چراکه براندازی نهضت ملی اتفاق افتاد.

متن کامل مناظره را اینجا بخوانید.

29214