پایگاه صلح خبر، گروه سیاست، هادی رضایی: ناوشکن اطلاعاتی-سیگنالی زاگرس یکی از پیشرفته‌ترین شناورهای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است که در سال ۱۴۰۳ رونمایی و به ناوگان نیروی دریایی ارتش ملحق شد. این ناوشکن در حوزه جنگ الکترونیک (Electronic Warfare) و جمع‌آوری اطلاعات سیگنالی (SIGINT) طراحی شده است. این ناوشکن نقش کلیدی در تقویت توان دفاعی و تهاجمی ایران در منطقه استراتژیک خلیج فارس و تنگه هرمز ایفا می‌کند.
فرآیند ساخت ناوشکن اطلاعاتی سیگنالی زاگرس در کارخانجات نداجا در بندرعباس و با چینش بسیار دقیق هزاران قطعه و سامانه در هزاران ساعت نفر کار شبانه روزی و جهادی انجام شد و در نهایت در زمستان ۱۴۰۳ با حضور سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش و امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش به سازمان رزم نداجا الحاق شد.

روز آمدی، چابکی، قدرت مانور و سرعت بالا از ویژگی‌های بارز این شناور جدید نیروی دریایی ارتش است. هدف از تولید و بکارگیری آن، ارتقای توان رزمی-اطلاعاتی نیروی دریایی ارتش و تسلط بیشتر این نیرو بر آب‌های دوردست است. سامانه رانش زاگرس با بهینه‌سازی مؤلفه‌های اثرگذار قابلیت انجام مأموریت‌های عملیاتی گسترده و با ارزش‌تری را برای نیروی دریایی فراهم می‌آورَد؛ همچنین قابلیت نشست و برخاست انواع بالگرد، انجام عملیات امداد و نجات دریایی و دریانوردی در شرایط نامساعد دریا از دیگر توانمندی‌های ناوشکن زاگرس به شمار می‌رود.

ویژگی‌ها و قابلیت‌های ناوشکن زاگرس
اگر بخواهیم مهمترین ویژگی‌های این ناوشکن را برشماریم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. سامانه‌های جنگ الکترونیک (EW):- مجهز به سامانه‌های اخلالگر پیشرفته برای مختل کردن ارتباطات، رادارها و سیستم‌های هدایت موشکی دشمن.- توانایی شناسایی و رهگیری سیگنال‌های دشمن در محدوده‌های فرکانسی مختلف.
۲. گردآوری اطلاعات سیگنالی (SIGINT):- استفاده از سامانه‌های شنود الکترونیک و تحلیل سیگنال‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات از نیروهای دریایی منطقه‌ای و فرامنطقه ای.- امکان ردیابی حرکت شناورها و هواگردهای دشمن از طریق امواج راداری و ارتباطی.
۳. سامانه‌های دفاع سایبری:- ادعا شده است که این ناوشکن قابلیت مقابله با تهدیدات سایبری و عملیات روانی الکترونیک را داراست.
۴. تسلیحات همراه:- مسلح به موشک‌های ضدکشتی (مانند نصر و قادر) و توپ‌های دریایی برای دفاع نزدیک.- امکان استفاده از پهپادهای شناسایی برای گسترش دامنه نظارتی.
۵. پیشرانه و تحرک:- طراحی بدنه برای عملیات در آب‌های کم‌عمق خلیج فارس و تنگه هرمز.- سرعت و مانورپذیری بالا برای واکنش سریع به تهدیدات.
برخورداری ناوشکن اطلاعاتی-سیگنالی زاگرس از سامانه‌ها و آرایه‌های فازی با بهترین بازدهی در شرایط سخت محیطی و دینامیکی با قابلیت اطمینان و انعطاف بسیار بالا در حوزه پایش باندهای فرکانسی، ارتباطات مخابراتی، موقعیت‌یابی، اپتیک، سونار فعال و غیرفعال، سامانه‌های ماهواره‌ای به همراه آزمایشگاه مجهز آنالیز سیگنال با سامانه‌ها و آرایه‌های بومی، قابلیت دریافت، هدایت و رهگیری پهپاد، این شناور را به وسیله‌ای منحصربه‌فرد در حوزه جمع‌آوری اطلاعات سیگنالی و پایش طیف الکترومغناطیس در حوزه دریا و ساحل مبدل ساخته است.
امیر دریادار «شهرام ایرانی» فرمانده نیروی دریایی ارتش درباره ناو «زاگرس» در خصوص قابلیت‌ها و ویژگی‌های این ناوشکن می‌گوید: ناو اطلاعاتی-سیگنالی زاگرس چشم بیدار و بینای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در عمق دریاها و اقیانوس‌ها خواهد بود.
ناخدا یکم «داریوش اسکندری» رئیس مرکز ساخت شناوری نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز معتقد است: ناو پیشرفته و داده‌آمایی زاگرس نسل جدیدی از شناورهای اثرگذار ساخته شده در کشور با آرایه‌ها و ساختار الگوریتمی بر پایه مدیریت یکپارچه و هوش مصنوعی است.
وی در این خصوص می‌افزاید: از مهمترین شاخصه‌های عملیاتی ناو زاگرس می‌توان به وجود حسگرهای الکترونیکی که نقش متمایزی را در شرایط دشوار ایفا می‌کنند، دکل یکپارچه پیشرفته با محاسبه دقیق اثرات امواج الکترومغناطیس، توانایی رهگیری عامل و غیرعامل، شناسایی و کشف امواج الکترومغناطیس دشمن، عملیات سایبری، امکان جمع‌آوری اطلاعات گسترده و مانیتورینگ هوشمند داده اشاره کرد.
افزایش توان نیروی دریایی ارتش ایران
به باور کارشناسان و صاحب نظران با الحاق ناوشکن زاگرس توان دریایی کشورمان افزایش یافته که در ادامه به برخی از آن اشاره می‌کنیم:
– تقویت بازدارندگی: با توانایی اختلال در سیستم‌های دشمن، زاگرس عملیات نیروهای متخاصم را در منطقه پیچیده می‌کند.
– کنترل تنگه هرمز: این ناوشکن می‌تواند نظارت و اختلال در تردد شناورهای نظامی و تجاری دشمن را در این آبراه حیاتی تسهیل کند.
– پشتیبانی از عملیات نامتقارن: هماهنگی با قایق‌های تندرو و نیروهای ویژه برای اجرای تاکتیک‌های «انبوه سازی تهدیدات» علیه ناوگان‌های بزرگ‌تر.
کشورهای دارای توانایی ساخت ناوهای اطلاعاتی-سیگنالی
تعداد کشورهایی که از فناوری پیشرفته SIGINT/EW در سطح ناوشکن‌ها بهره می‌برند، محدود است. برآوردها نشان می‌دهد تنها ۱۰–۱۵ کشور دارای چنین توانایی هستند، از جمله:- آمریکا (ناوهای کلاس آرلی برک با سامانه AN/SLQ-32)- روسیه (ناوهای کلاس کریواک و پروژه ۲۲۳۵۰)- چین (ناوهای Type 055)- فرانسه (ناوهای کلاس هوریزون)- بریتانیا (ناوهای Type 45)- ژاپن، کره جنوبی، آلمان، و هند نیز در حال توسعه یا مستقرسازی ناوشکن‌های مجهز به EW / SIGINT هستند.
ایران در زمره معدود کشورهای غیرغربی است که توان ساخت داخلی چنین سکوهای پیشرفته‌ای را دارد.
ناوشکن زاگرس نماد پیشرفت ایران در حوزه جنگ الکترونیک و خودکفایی دفاعی است. با وجود چالش‌ها در فناوری‌های پیشرفته (مانند رادارهای AESA یا سامانه‌های ضدموشکی)، این ناوشکن توانایی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را در مقابله با تهدیدات مدرن افزایش داده است. توسعه چنین سامانه‌هایی، ایران را در جمع کشورهای دارای «توان بازدارندگی نامتقارن» در منطقه قرار می‌دهد.

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که تاکنون با اعزام ۱۰۰ ناوگروه به آب‌های دوردست، نقش مهمی در تأمین امنیت خطوط تجارت دریایی و البته منافع ملی و حفاظت از شناورهای کشورمان در آبراه‌های جهانی را داشته است، و با الحاق ناوشکن «زاگرس» می‌تواند حوزه مأموریت‌های خود را گسترش و سیادت دریایی جمهوری اسلامی را تثبیت کند.