فرهنگ > هنر – همشهری آنلاین:
محمد مدبر یکی از پیشکسوتان نقاشی سبک قهوه‌خانه‌ای یا خیالی‌نگاری در تابلو عزیمت مسلم بن عقیل از مدینه به کوفه که از ۳۰ پرده تشکیل شده است به زیبایی سرنوشت غم‌انگیز مسلم را روایت می‌کند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، درمراسم تحلیل و تفسیر تابلو مدبر درمورد عزیمت مسلم بن عقیل که در موزه دوران اسلامی برگزارشد، اردشیر صالح‌پور محقق، پژوهشگر و مدیر هنری ایکوم ایران در سخنانی شیوا به بازنگری و بازنمادی این اثر پرداخت.

وی گفت: این تابلو یکی از آثار با ارزش سبک نقاشی قهوه‌خانه‌ای یا خیالی‌نگاری است این اثر در واقع یک نوع تابلو نمایش است یک روایت نمایشی از ماجرای مربوط به واقعه پیشا کربلا که به زیبایی‌ترین شکل و جز به جز ابراز شده و در حقیقت یک فتورمان یا فتورئال است.

صالح‌پور درادامه افزود: در این اثر فتو‌رئال نقاش قسمتهای مختلف سیر و سفر مسلم بن عقیل را از مدینه به کوفه دنبال کرده و در 30 پرده به تصویر کشیده شده است.

وی با اشاره به اینکه برای طراحی یا دیزاین این اثر دو نگاه یا نظریه وجود دارد گفت: دیدگاه اول شکل اسپرال یا حلزونی یکی از شیوه‌های نگارگری ایرانی مانند مینیاتور است که حالت چرخشی و از بالای اثر شروع و به وسط یا میانه اثر ختم می‌شود.

کانون مرکزی این اثر با عدد 12 نشان داده شده است که عدد تمثیلی و نماد فرهنگی و شیعه 12 امامی است.

صالح‌پور درمورد دیدگاه دوم طراحی این اثر گفت: یک لایه بیرونی که دورتادور قاب و یک لایه میانی و یک لایه درونی یا مرکزی طراحی شده که در لایه بیرونی 17 تصویر از سرگذشت مسلم مشاهده می‌شود و در لایه میانی 14 تصویر به سرگذشت طفلان مسلم پرداخته است و مرکز کانون جنک مسلم را بیان می‌کند.

وی در رابطه با سابقه این شیوه نقاشی گفت: این شیوه از 400 سال پیش در زمان صفویه در اصفهان رایج بوده و سپس در نقاط دیگر ایران ازجمله تهران رواج یافته است.

به گفته صالح‌پور قهوه‌خانه تنها محلی برای صرف چای نبوده بلکه یک کانون فرهنگی بوده و به همین دلیل علاوه بر نقالان و راویان كه داستانها و روایات و آئینها را بازگو می‌کردند، نقاشان نیز در کنار آنها این روایات را به تصویر می‌کشیدند در واقع می‌توان گفت قهوه‌خانه‌ها نخستین گالری‌ها و تماشاخانه‌های ایرانی بودند.

وی افزود: همچنین می‌توان گفت که قهوه‌خانه یک آتلیه نقاشی بوده و متاسفانه ما در زمان حاضر این پایگاه فرهنگی را از دست داده‌ایم و هیچ قهوه‌خانه‌ای که دارای خصلت حقیقی و حقوقی خود باشد دیگر وجود ندارد.

صالح‌پور گفت: در این مراسم با توجه به اینکه این تابلو دارای خصلت نمایشی است سعی شده است که ضمن تحلیل و تفسیر علمی، آکادمیک و زیبایی‌شناسی پرده‌هایی از اثر بصورت پیشخوانی، پرده‌خوانی و شبیه‌خوانی روایت گردد.

وی در پایان مراسم در گفتگو با خبرنگار سایت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری هدف از برگزاری این مراسم را نمایش و تجلی تازه‌ای از آثار و ابنیه و اشیای موزه‌ای عنوان کرد و گفت: همواره به دنبال زبان و شیوه ارایه تازه‌ای در این رابطه بوده و این مراسم چندمین کاری است که از سوی ایکوم انجام داده است.

صالح‌پور افزود: معتقدم که اشیا سخن می‌گویند و دراین کار قصد داشتم یک تابلو را با زبان زنده اجرا و از زبان، آئین و سنتهای مرتبط با این تابلو برای ارایه آن استفاده کنم.

مراسم تحلیل و تفسیر اثر استاد محمد مدبر با عنوان عزیمت مسلم بن عقیل از مدینه به کوفه به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، موزه ملی و ایکوم ایران در موزه دوران اسلامی برگزار شد.

گفتنی است نقاشی قهوه‌خانه‌ای شیوه‌ای از نقاشی ایرانی است. این نوع نقاشی، نقاشی روایی رنگ روغنی با درون‌مایه‌های رزمی، مذهبی و بزمی است نمونه‌های قابل توجهی از آثار هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه‌ای در موزهٔ رضا عباسی نگهداری می‌شود.

از نقاشان مشهور سبک قهوه‌خانه‌ای می‌توان به حسین قوللر آغاسی و محمد مدبر اشاره کرد که حسین قوللر آغاسی سردمدار نقاشی‌هایی با مضمون حماسی و محمد مدبر را سردمدار نقاشی‌هایی با مضمون مذهبی دانسته‌اند.

This entry passed through the Full-Text RSS service – if this is your content and you’re reading it on someone else’s site, please read the FAQ at fivefilters.org/content-only/faq.php#publishers.

RSS