به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، جامعه جهادی نیاز فراوانی به استحکام روابط و تقویت دوستی‌ها با دیگران دارد و لازم است در چنین جامعه‌ای که در مقابل خود، دشمنان فراوانی دارد، از هرگونه رفتاری که باعث افزایش فاصله میان افراد می‌شود بپرهیزیم. از سوی دیگر در هر جامعه‌ای افرادی هستند که مبتلا به رذایل اخلاقی‌اند و با دیگران رفتارهای ناشایستی دارند و نحوه برخورد با آنان می‌تواند باعث تشدید رفتار زشت و در نتیجه افزایش فاصله شود و چنانچه در برخورد با این دسته از اشخاص مقابله‌به‌مثل صورت گیرد و رفتاری مانند رفتار آنان از طرف مقابل سر بزند، نه تنها موجب بازدارندگی نمی‌شود، بلکه چه بسا رفتار نادرست شخص بدکار استمرار یابد. قرآن کریم در آیه ۳۴ سوره فصلت به راهبرد جدیدی در قبال چنین اشخاصی اشاره می‌کند و آن راهبرد دفع بدی با خوبی است.
ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ
جوابِ بدی را با خوبی بده، آن‌هم با بهترین روش. اگر این‌طور کنی، آن کسی که بین تو و او دشمنی بوده است، یک‌دفعه مثل دوستی صمیمی می‌شود.

بنابر روایت خبرگزاری فارس چهارمحال‌ و بختیاری، بر اساس این آیه چنانچه در مقام برطرف کردن رفتار زشت از راه بهتری اقدام شود، نتیجه بهتری حاصل می‌آید. راه بهتر گاهی عفو و بخشش و گاهی احسان است. هنگامی که شخص خطاکار ببیند که طرف مقابل نه‌تنها بدی را با بدی پاسخ نمی‌دهد بلکه با خوبی و نیکی به مقابله برمی‌خیزد طوفانی در وجودش بر پا می‌شود، شرمنده می‌شود احساس حقارت می‌کند و برای طرف مقابل عظمت قائل می‌شود. اینجاست که کینه‌ها و عداوت‌ها از درون جان برمی‌خیزد و جای آن را محبت و صمیمیت می‌گیرد. ناگفته پیداست که همیشه اقلیتی هستند که تا زیر ضربات خردکننده مجازات قرار نگیرند، دست از اعمال زشت خود برنمی‌دارند؛ ولی نباید فراموش کرد که این دسته همیشه در اقلیت‌اند و نباید قانون را بر اساس رفتار اقلیت تدوین کرد. پیغمبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و سلم) نیز هنگام فتح مکه که دشمنان و دوستان انتظار انتقام‌جویی شدید مسلمانان را داشتند، همه را مشمول عفو خود قرار دادند و فرمودند: امروز روز رحمت است. همین رفتار باعث شد که مکیان مسلمان شوند و فوج‌فوج آیین اسلام را با جان و دل بپذیرند.داشتن روحیه بردباری و صبر در تعاملات اجتماعی
یکی از چیزهایی که ما در تعامل اجتماعی احتیاج داریم، روحیه بردباری است؛ حلم اینکه در اسلام و در اخلاق اسلامی این‌قدر حلم ذکر شده، به این خاطر است. نبود بردباری بسیاری از مشکلات را در سطوح پایین و سطوح فردی و سطوح اجتماعی به وجود می‌آورد. اگر گروه‌های سیاسی ما هم حلیمانه با هم برخورد کنند کار بهتر خواهد شد. دسته‌جات مختلف طرف‌دار این و طرف‌دار آن اگر با حلم با هم برخورد کنند، خیلی اوضاع بهتر خواهد شد. با حلم برخورد کردن به معنای اغماض کردن از بدی‌ها و زشتی‌ها نیست؛ به معنای بی‌اعتنایی کردن به اصالت‌ها و ارزش‌های مورد اعتقادمان نیست؛ نوع برخورد مورد نظر است: ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ. مجادله با دیگری هم که بر سر یک اعتقاد است، بر سر یک مسئله مهم اتفاق می‌افتد، آن‌ هم بالتی هی احسن باشد.بلوغ اجتماعی لازمه فهم معارف کلیدی آیات قرآن
وقتی جامعه درک درستی از خودش دارد، به یک معنا به بلوغ اجتماعی رسیده است؛ یعنی تأثیر روابط محکم جامعه باهم در رفع مشکلات را درک کرده است. تازه می‌شود با آن‌ها درباره یک آیه کلیدی و راهبردی در روابط اجتماعی صحبت کرد؛ اما پیش از آنکه این آیه را به شما هدیه کنم اجازه دهید مسئله‌ای را مطرح کنم. تا حالا شده با خودتان فکر کنید که وقتی کسی به شما بدی می‌کند بهترین واکنش چیست؟ آیا باید با همان شدت پاسخ دهید یا اینکه رفتار بهتری را انتخاب کنید؟ این سؤال شاید ساده به نظر برسد ولی جوابش در زندگی جمعی بسیار مهم است.چرا بدی را با بدی جواب ندهیم؟
تصور کنید در خانواده، محل‌کار یا جامعه بزرگتری کسی با شما بدرفتاری کرده و شما را رنجانده یا حتی به شما توهین کرده است. اگر شما هم همان رفتار را تکرار کنید چه پیش می‌آید؟ شاید دعوای بزرگی رخ دهد. فاصله‌ها بیشتر شود و کینه‌ها عمیق‌تر. اما اگر خوب فکر کنیم می‌بینیم که قرآن در آیه‌ای از سوره فصلت پیشنهادی جالب و سازنده داده است: وَلَا تَسْتَوِی الحَسَنَةُ وَ لَا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ و َبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ ولی حمیم: هرگز نیکی و بدی یکسان نیست؛ بدی را با نیکی دفع کن. ناگاه خواهی دید همان‌کس که میان تو و او دشمنی است گویی دوستی گرم و صمیمی است؛ یعنی جواب بدی را با خوبی بده؛ آن هم به بهترین روش.

گاهی مظلوم هم در روابط اجتماعی از خدا دور می‌شود
در هر جامعه‌ای افرادی هستند که رفتارهای نادرستی دارند. ممکن است به دلیل تربیت شرایط روحی یا حتی ناآگاهیشان باشد. اگر بخواهیم همان رفتار بد را تکرار کنیم به جای اینکه مشکل رفع شود، بدتر می‌شود. اما باید به این مهارت کلیدی یا بلوغ اجتماعی برسیم که در روابط اجتماعی بدی را با خوبی جواب دهیم، هر چند حق با ما باشد. فرمودند: وقتی دو نفر با هم قهر می‌کنند و از هم جدا می‌شوند یکی از آن‌ها مستحق لعنت خدا و رسول می‌شود. گاهی نیز هر دو نفر به این سرنوشت دچار می‌شوند. یکی از یاران نزدیک امام به نام معتب پرسید: فدایت شوم، آن که ظالم است سزاوار لعنت است؛ اما مظلوم چرا؟ او چه گناهی کرده است؟ امام پاسخ دادند: چون مظلوم برای آشتی پیش قدم نمی‌شود. به سراغ برادرش نمی‌رود تا او را به صلح دعوت کند و از سخنان او چشم پوشی نمی‌کند. سپس افزودند: از پدرم شنیدم که می‌فرمودند: هرگاه دو نفر با یکدیگر اختلاف پیدا کنند و یکی بر دیگری غلبه کند، وظیفه مظلوم است که نزد آن که به او ظلم کرده است برود و بگوید: برادر، من اشتباه کردم. این کار باعث می‌شود جدایی و دشمنی میان آن‌ها از بین برود. چرا اینگونه است؟ چون خداوند عادل و حکیم است و حق مظلوم را از ظالم خواهد گرفت. اما فراموش نکنیم گاهی بخشیدن و پیش‌قدم شدن برای آشتی ارزش و بزرگی بیشتری از حق طلبی دارد. رحمت الهی برای کسی است که دل بزرگ‌تری داشته باشد و بتواند اول دست دوستی دراز کند.

راز خوشبختی در خانواده
چقدر ما به این مهارت اجتماعی که قرآن یاد داده است در محیط خانواده نیاز داریم. اصلاً راز خوشبختی همین مهارت اجتماعی قرآنی است. فرض کنید در خانواده زن و مرد در موقعیتی قرار بگیرند که یکی از آن‌ها رفتاری نادرست انجام دهد مثلاً در بحث به دیگری تندی کند. اگر طرف مقابل نیز همان تندی را تکرار کند نتیجه‌اش چیزی جز تشدید ناراحتی و دور شدن دل‌ها نخواهد بود؛ اما اگر یکی از آن‌ها با آرامش و مهربانی پاسخ دهد، نه‌تنها کینه‌ها کاهش می‌یابد بلکه محبت جایگزین می‌شود. به قول قرآن بهترین رفتار را انجام می‌دهد. مثلاً مرد شاخه‌ای گل بخرد و به همسرش هدیه دهد یا زن با لبخند و مهربانی دل همسرش را آرام کند. این رفتار نه‌تنها زخم‌ها را التیام می‌دهد، بلکه رابطه را قوی‌تر می‌کند و عشق را به خانه برمی‌گرداند. این رفتار می‌تواند به الگویی مؤثر برای تربیت فرزندان نیز تبدیل شود؛ چراکه کودکان وقتی ببینند پدر و مادرشان با احترام با یکدیگر برخورد می‌کنند خودشان هم در زندگی جمعی همین روش را یاد می‌گیرند. این راهکار هوشمندانه قرآنی را می‌توان با عمل کامل به آن کلید طلایی برای جامعه بدون طلاق تلقی کرد.

چرا خوبی جواب می‌دهد؟
وقتی کسی بدی می‌کند در واقع دیواری از کینه و دشمنی بین خودش و دیگران می‌سازد. حال اگر شما هم بخواهید با بدی به او پاسخ دهید، آن دیوار محکم‌تر می‌شود؛ اما وقتی با خوبی و محبت پاسخ می دهید، آن دیوار کم کم فرو می‌ریزد. طرف مقابل یا شرمنده می‌شود یا حداقل به این می‌اندیشد که شاید رفتارش اشتباه بوده است.اما همیشه این طور نیستالبته باید پذیرفت که همیشه اقلیتی هستند که تا مجازات نشوند، دست از کارهای بدشان برنمی‌دارند. این افراد ممکن است از سر لجبازی یا پلیدی درونی فقط به دنبال آسیب رساندن باشند. در این موارد، طبیعی است که قانون باید سختگیر باشد اما نباید فراموش کنیم که این گروه همیشه در اقلیت هستند و قانون کلی را نباید بر اساس رفتار اقلیت تدوین کرد.

در زندگی جمعی چه؟
جامعه‌ای که افرادش به جای دشمنی دوستی را انتخاب کنند به راحتی از مشکلات عبور می‌کند. اگر هریک از ما یاد بگیریم که بدی را با خوبی پاسخ دهیم مثل زنجیره ای از محبت خواهیم شد که هیچ دشمنی نمی‌تواند آن را پاره کند. چنین جامعه‌ای نه‌تنها پایدارتر است، بلکه جای بهتری برای زندگی همه ما خواهد بود.جواب دادن بدی با خوبی فقط توصیه اخلاقی نیست بلکه راهکاری هوشمندانه است که می‌تواند روابط ما را بهتر کند؛ همان‌طور که قرآن می‌فرماید: اگر این کار را انجام دهید دشمن قدیمی‌تان می‌تواند به بهترین دوستتان تبدیل شود. پس این اصل را در زندگی‌مان به کار ببریم و جامعه‌ای مهربان‌تر و پایدارتر بسازیم.