رسول سلیمی: پس از عملیات «انتقامی» و شلیک دویست موشک، ایران با تهدید حمله اسرائیل به زیرساخت های اقتصادی و نفتی و هسته‌اش رو به رو شده است. از سوی دیگر تنها عامل جدی بازدارنده برای اسرائیل یعنی آمریکا مشغول چالش‌های انتخاباتی است و همزمان ایران نیز تهدید کرده در صورت آسیب اسرائیل به زیرساخت های حیاتی کشورمان، لیستی از اهداف غیرنظامی مرتبط با تولید انرژی در اسرائیل را روی میز دارد تا به آن حمله کند.
اما به نظر می رسد در موقعیت فعلی تمام طرف های درگیر در جنگ غزه مایل به توسعه درگیری ها نیستند. در همین حال، یک منبع مسئول در هیات هماهنگی مقاومت عراق گفته: «گروه‌های مقاومت توافق کردند که در دوره کنونی منافع آمریکا را چه در داخل عراق و چه در منطقه مورد هدف قرار ندهند.» این منبع مسئول که نخواست نامش ذکر شود، به پایگاه خبری «بغداد الیوم» گفته: «این تصمیم در چارچوب استراتژی اجتناب از تشدید تنش و گسترش دامنه جنگ در منطقه گرفته شده است.»
در همین راستا برخی گمانه زنی ها حاکی از آن است که امریکا در حال مذاکره با اسرائیل بر سر اعطای کمک مالی است که بتواند نتانیاهو را بر سر کاهش تنش ها در خاورمیانه متقاعد کند. این در حالی است که بایدن نیز در موقعیتی نیست که بتواند کاهش تنش را رهبری کند، به‌ویژه که بعضی سوءظن دارند دولت بنیامین نتانیاهو تمایلی به تعاملی ندارد که به نفع یک دولت دموکرات تلقی شود و نشانه ها حاکی از آن است که کنشگری های فعلی نتانیاهو نوعی شرط بندی بر سر پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا است.
نشانه های راهبرد اسرائیل درباره لبنان
از جمله این نشانه ها آماده شدن اسرائیل برای حمله زمینی به لبنان است. اسرائیل در هفته های گذشته با مجموعه ای از طرح ریزی های عملیاتی توانسته با ترور رهبران و فرماندهان حزب الله و از کار انداختن شبکه ارتباطی سازمان آن به برتری هایی دست یابد. اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند حزب الله سازمانی پیچیده و چند لایه است و خواهد توانست مجددا تشکیلاتش را بازسازی کند.
در همین راستا نیروهای حافظ صلح سازمان ملل مستقر در لبنان (یونیفل) اعلام کرده‌اند که از فعالیت‌های اخیر ارتش اسرائیل در مرز بسیار نگران هستند. یونیفل گفته که ارتش اسرائیل در «مجاورت» یکی از مواضع آن‌ها در حال فعالیت است. این موضع نزدیک به روستای لبنانی مارون الراس در لبنان و در حدود ۵ کیلومتری یک شهرک اسرائیلی قرار دارد که توسط ارتش اسرائیل به عنوان «منطقه نظامی بسته» اعلام شد. ناظران سیاسی معتقدند حمله زمینی اسرائیل به لبنان بعد از تشدید حملات هوایی به جنوب لبنان انجام خواهد شد و در بدبینانه ترین سناریو، اسرائیل به دنبال تشکیل یک «منطقه حائل» بین مرزهای شمالی خود با لبنان است.
منطقه حائل در فرهنگ لغت تخصصی روابط بین الملل، یک منطقه بی طرف بین دو یا چند کشور است که بسته به نوع منطقه حائل، ممکن است برای جدا کردن دو نقطه یا محدوده جغرافیایی از آن استفاده شود. انواع رایج مناطق حائل عبارتند از مناطق حائل غیرنظامی، مناطق مرزی و مناطق محدود کننده و کمربندهای سبز. چنین مناطقی ممکن است توسط یک یا چند کشور مستقل با اهداف غیرنظامی، امنیتی و نظامی تشکیل شده باشد.
بمباران و تلاش برای متروکه کردن جنوب لبنان
در تایید این گمانه زنیِ ناظران سیاسی، رسانه های غربی پیشتر گزارش کرده بودند ارتش اسرائیل دستور ایجاد یک «منطقه نظامی بسته» را در اطراف سه شهر در مرز با لبنان صادر کرده است. ارتش اسرائیل گفته که ورود به منارا، یفتاح و مالکیا «اکیدا ممنوع» است. این دستور مشابه دستوری است که اسرائیل به دنبال عملیات زمینی در جنوب لبنان صادر کرد. همچنین اسرائیل در ادامه تهاجم زمینی به لبنان، دستور تخلیه تازه‌ای برای حدود ۲۵ روستا در جنوب این کشور را صادر کرده است.
این در شرایطی است که طی روزهای گذشته در مرز لبنان جنگنده‌های اسرائیلی به‌شدت و تقریبا بدون توقف بمباران مناطق جنوب لبنان را تشدید کردند. در دو هفته گذشته، صدها هزار غیرنظامی خانه‌های خود را به مقصد مکان‌های امن‌تر در شمال لبنان ترک کرده‌اند. گفته می شود اکنون مسیر صور به سمت شمال، متروکه به نظر می‌رسد و این احتمال تقویت می شود که اسرائیل با تجربه جنگ۲۰۰۶ به دنبال تخریب مناطق مسکونی جنوب لبنان با چشم انداز سناریو غزه است تا به مرور منطقه حائل خود با لبنان را در شعاع حداقل۳۰ کیلومتری تثبیت کند. تخریب منطقه ضاحیه و بخش هایی از جنوب لبنان به اسرائیل اجازه می دهد تا محدوده ای که پیشتر ساکنان آن از خانواده های اعضای حزب الله بودند را خالی از سکنه و «منطقه نظامی» اعلام کند.
راهبرد ایجاد «منطقه حائل نظامی» بین لبنان و اسرائیل
پیشتر نیز کارشناسان روابط بین الملل به پایگاه صلح خبر گفته بودند «اسراییل می‌خواهد در شمال سرزمین‌های اشغالی یک منطقه حائل امن ایجاد کند و برای انجام آن برنامه‌هایی دارد که بخشی از آن ایجاد عمق موجود در جنوب لبنان برای این امنیت است» چه آنکه قطعنامه شماره ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز، حزب‌الله را از حضور نظامی در منطقه جنوب رودخانه لیتانی، که به عرض حدود ۳۰ کیلومتری در شمال مرزهای جنوب لبنان و اسرائیل قرار دارد، باز می دارد. گفتنی است در صورت ایجاد منطقه حائل در جنوب لبنان، اسرائیل قادر خواهد بود با اتکا به پهپادهای هوشمند، رصد منطقه را انجام و از ورود افراد جلوگیری کند.
چه آنکه ناظران سیاسی معتقدند طرح ایجاد «منطقه حائل» از فردای حمله هفتم اکتبر به عنوان یک «راهبرد» روی میز نتانیاهو قرار گرفت تا هم در غزه و هم لبنان، آن را اجرا کند. آنچنان که یکسال قبل ارتش اسرائیل در واکنش به ادامه تشدید تنش‌ها در جبهه شمالی و تاکید بر موضع خود برای ایجاد منطقه حائل و عقب‌راندن حزب‌الله تا شمال رودخانه لیتانی اعلام کرد که جنوب لبنان تا زمانی که حزب‌الله در آن حضور دارد، «منطقه جنگی» است. آن زمان اویخای ادرعی، سخنگوی عربی‌زبان ارتش اسرائیل در این‌باره گفته بود «منطقه جنوب لبنان، منطقه‌ای جنگی است و تا زمانی که حزب‌الله به استقرار نیروهای خود در آن و انجام حملات خود از آنجا ادامه دهد، بر همین منوال این منطقه جنگی خواهد ماند».
همین طرح از سوی اسرائیل درباره غزه نیز دنبال شد. سال گذشته بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز و استناد این رسانه به منابع مصری و منطقه‌ای، اسرائیل به چندین کشور عربی و همچنین کشور غیرعربی ترکیه اطلاع داده بود که قصد دارد پس از پایان جنگ در نوار غزه، یک “منطقه حائل” در بخش فلسطینی‌نشین ایجاد کند. اوفیر فالک، مشاور سیاست خارجی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به رویترز گفته بود که “ایجاد یک منطقه حائل می‌تواند بخشی از برنامه غیرنظامی کردن نوار ساحلی باشد. “
سایه آوارگی و جنگ بر سر لبنان
در همین راستا فیلیپو گراندی، کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل که به لبنان سفر کرده است، می‌گوید بسیاری از حملات اسرائیل به لبنان قوانین بین‌المللی بشردوستانه را نقض کرده است. گراندی در جریان سفر خود به لبنان با نجیب میقاتی، نخست‌وزیر، و شمار دیگری از مقامات این کشور دیدار کرده است تا راه‌های کمک‌رسانی به آوارگان ناشی از حملات اسرائیل را بررسی کند.
نخست‌وزیر لبنان پیش از این گفته بود بیش از یک میلیون نفر بر اثر حملات اسرائیل آواره و محتاج کمک‌رسانی هستند. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که از حدود یک ماه قبل ساکنان بخش های جنوب بیروت به مرور پیام های تهدیدآمیزی را مبنی بر تخلیه خانه هایشان دریافت کردند. این پیام ها از طریق تماس تلفنی یا پیامک به ساکنان مناطق داده شد و هشدار می داد که باید فورا آنجا را ترک کنند.
ایجاد منطقه حائل بین دو کشور در تاریخ سیاست بین الملل سابقه دارد. به عنوان مثال، در ۲۷ جولای ۱۹۵۳، کره شمالی و کره جنوبی توافقنامه آتش‌بس برای ایجاد یک منطقه غیرنظامی به عنوان منطقه حائل در امتداد مرز مشترک خود را به طول ۲۴۸ کیلومتر امضا کردند. منطقه حائل دو کره به طور متوسط چهار کیلومتر عرض داشت. در دو طرف منطقه، میادین مین و گروه‌های قابل توجهی از نیروهای نظامی وجود داشت.
از دیگر مناطق حائل در قبرس بود. یک منطقه غیرنظامی که قبرس را از قبرس شمالی جدا می‌کرد در ۱۶ آگوست ۱۹۷۴ پس از پایان جنگ بین این ۲ ایجاد شد. منطقه حائل تقریباً ۱۸۰ کیلومتر در سراسر این جزیره گسترش می‌یافت.
نمونه دیگر در سوم آوریل ۱۹۹۱، پس از عملیات طوفان صحرا انجام شد که در آن شورای امنیت سازمان ملل یک منطقه حائل در امتداد مرز بین عراق و کویت ایجاد کرد. این منطقه با سیم خاردار احاطه شده بود و طول آن ۲۰۰ کیلومتر بود. تا سال ۲۰۰۳، یک گروه ناظر سازمان ملل در این منطقه حائل مستقر بود.
۳۱۱۲۱۳
