اهداف نظامي داعش در ماه رمضان امسال

“مؤسسه مطالعات جنگ” آمريکا طي گزارشي مفصل با عنوان “عمليات‌هاي نظامي داعش در رمضان: پيش‌بيني سال 2015” به بررسي تحرکات احتمالي داعش در ماه رمضان و به مناسبت اولين سالگرد اعلام موجوديتش پرداخته است. در اين گزارش سناريوهاي مختلفي بررسي مي‌شود که ممکن است داعش در ماه رمضان بخواهد در کشورهايي که وارد آن‌ها شده است، از جمله عراق و سوريه، پياده نمايد. گروه بين‌الملل مشرق پيش‌بيني مؤسسه مطالعات جنگ را در سه بخش در اختيار مخاطبين قرار خواهد داد.

سالگرد اعلام خلافت داعش
بخش اول/ شروع ماه رمضان اولين سالگرد خلافت داعش است. داعش بعد از سقوط موصل در 10 ژوئن و پيروزي هاي نظامي متعاقب آن در عراق، خلافت خود را اعلام کرد. به احتمال زياد داعش بر اساس اعلاميه خلافت سال گذشته خود، سالگردش را نمايان تر خواهد ساخت. اين گروهک مي تواند سالگردش را با دستيابي به اهداف نظامي جديد، حمله به اهداف مذهبي يا اعلام يک نقطه عطف سياسي جديد برجسته سازد. هدف اقدامات داعش در طول ماه مبارک رمضان امسال، تقويت پيام هاي استراتژيکش است.

اين پيام ها بر يکي از چند اهداف گسسته داعش تاکيد مي ورزند: اينکه خلافت باقي مي ماند و به بقاي خود ادامه مي دهد (درون مايه اي که داعش از قبل ادعا کرده و به آن دسته يافته است)؛ اينکه خلافت جانشين مشروع خلافت هاي قديمي است و داراي پايتخت جديدي براي اثبات اين ادعاست؛ اينکه جنگ هاي فرقه اي و مذهبي سرعت يافته اند و تمام مسلمانان بايد بسيج شوند؛ و اينکه داعش در حال گسترش نظامي است.

1. خلافت باقي مي‌ماند
تاکنون هيچ نيروي زميني نتوانسته با موفقيت کل قلمرو فيزيکي داعش را به چالش بکشاند. به احتمال زياد داعش بر ادعاي خود مبني بر پايدار ماندن و بقاي خلافتش تاکيد مي کند چرا که با هيچ گونه تهديدي نسبت به موجوديتش مواجه نشده است. در واقع، داعش هم از نظر جغرافيايي و هم از نظر تعداد پيروانش بسط يافته است. ممکن است نيازي نباشد داعش پيش از ماه رمضان دستاورد بزرگ تري کسب کند بلکه در عوض در خصوص اين دستاورد اغراق خواهد کرد.

بيانيه هاي متعدد و عمومي داعش مويد هدف استراتژيکش يعني “باقي ماندن و گسترش يافتن” هستند. رهبر داعش، ابوبکر بغدادي، در سخنراني ماه رمضان سال گذشته، بقا و پايدار ماندن خلافت را هدف اصلي خود اعلام کرد. به احتمال زياد، داعش در آغاز ماه رمضان اين پيروزي مرحله به مرحله را با صداي بلند اعلام خواهد کرد. ممکن است داعش براي تاکيد بر اين پيام اقدام به حملات نظامي يا ديدني جديدي کند. اما اين احتمال هم وجود دارد که داعش فعلاً اقدام به حمله جديدي نکند چرا که در حال حاضر هدف اعلام شده اش يعني بقا و پايداري را بدست آورده است.

2. داعش يک پايتخت تاريخي را تصاحب کرده است
خلافت داعش شامل چندين شهر بزرگ از جمله موصل مي شود. موصل شهري است که ابوبکر بغدادي، رهبر داعش، يک سال قبل خلافت خود را در آنجا اعلام کرد. ممکن است داعش آنجا را پايتخت خود اعلام کند. با اين حال، در حال حاضر پايتخت هاي خلافت هاي تاريخي در داخل عراق و سوريه در دسترس داعش قرار دارند. بويژه، داعش ممکن است بخواهد مدعي سامرا، بغداد يا دمشق (تمام پايتخت هاي خلافت هاي قبلي) شود.

اين شهرها اهداف سختي هستند که تحت حفاظت نيروي هاي نظامي دولت با حمايت قابل توجه ايران و ساير اتحادها قرار دارند. انتخاب اين اهداف از سوي داعش پيش فرض شکست نظامياني است که در حال حاضر از شهرها به نحوي حفاظت مي کنند يا پيش‌روي‌شان به ساير اهداف به نحوي است که پايتخت ها را آسيب پذير مي سازند. بنابراين، ممکن است داعش طي کمپين سال 2015 خود و احتمالا به زودي، اقدام به سقوط نيروهاي امنيتي عراق و ارتش عربي سوريه کند.

3. داعش جنگ‌هاي مذهبي يا فرقه‌اي منطقه‌اي به پا کرده است
داعش ممکن است با هدف قرار دادن و حمله به اماکن مقدس مذهبي به خصوص در کربلا، نجف و سامرا در عراق، به جنگ هاي فرقه اي منطقه اي سرعت بخشد. تخريب حرمين عسکريين در سامرا توسط “القاعده در عراق” در فوريه سال 2006 بطرز چشمگيري به خشونت هاي فرقه اي در عراق دامن زد. داعش تلاش کرد در حمله زميني خود در سال 2014 سامرا را تصرف کند و از طريق کمپين تروريستي خود تلاش کرد کربلا و نجف را اشغال کند.

از آنجا که ماه رمضان تعطيلات مذهبي است، زائران از سراسر عراق به زيارتگاه ها مي روند و همين امر باعث آسيب پذير شدن‌شان نسبت به نفوذ داعش مي گردد. همچنين داعش در مناطق نزديک به شهرهاي مذهبي ساکن شده است تا از آن جا حملات خود را آغاز کند. احتمالا نيروهاي امنيتي عراق، ايران و عواملش عمليات هاي تلافي جويانه را در ديگر مناطق عراق عليه اين مواضع آغاز خواهند کرد. همچنين به احتمال زياد داعش جمعيت هاي شيعه را در خارج از عراق و سوريه بخصوص در يمن و عربستان سعودي و حتي در خارج از کشور هدف قرار خواهد داد.

4. حملات داعش به منظور حفظ حرکت نظامي يا گسترش آن
همچنين ممکن است داعش براي تحکيم دستاوردهاي خود، گسترش قلمروش يا تعيين شرايطي براي کمپين سال بعد خود، اهداف نظامي بعديش را در رابطه با ماه رمضان تعيين کند. اين حرکت يک جزء مهم کمپين فعلي داعش است، هرچند اساسا از هدف دفاعي داعش در مواجهه با دشمنان و حفظ بقايش حمايت مي کند. ممکن است داعش در طول ماه رمضان به منظور حفظ حرکت خود نه تعيين اهداف کمپين جديدش، اهداف نظامي محدودي را دنبال کند. يا اينکه ممکن است به منظور آغاز فاز جديد پيروزي و تثبيت قدرت، اقدام به حمله کند.

به منظور تشخيص اينکه داعش کدام يک از اين اهداف پيش بيني شده را دنبال خواهد کرد، موسسه مطالعات جنگ از تکنيک هاي سنتي آماده سازي اطلاعات ميدان جنگ استفاده کرده است. اين تکنيک، فرايند تجزيه و تحليل نيروهاي دشمن، زمين، هوا و ملاحظات غيرنظامي به منظور پيش بيني تأثيرات‌شان بر نيروهاي خودي و عمليات هاي برنامه ريزي شده يا در حال اجرايشان است. در خصوص دشمن شناخته شده و قدرتمند، اين تکنيک شامل تحليل اقدامات احتمالي دشمن، با توجه به دانش فعلي در مورد قابليت ها، تاکتيک ها و قصد دشمن مي شود. راه‌کارها از محتمل ترين تا غيرمحتمل ترين رتبه بندي مي شوند و خطراتي که بطور بالقوه براي عمليات نيروهاي خودي دربرخواهند داشت، ارزيابي مي گردند.

هدف پيش بيني راه‌کار دشمن، اطلاع رساني به تصميم گيران به همراه پيش بيني هاي دقيقي است که طيف وسيعي از احتمالات و ريسک خارجي خطرناک ترين اقدامات و راه کارها را در برمي گيرند. خطرناک ترين استراتژي ها و راه کار ها به اين گونه تعيين مي گردند به اين خاطر که محتمل ترين نيستند اما با اين حال احتمال وقوع شان هم وجود دارد. شناسايي اين احتمالات به فرماندهان اجازه مي دهند در حين برنامه ريزي در خصوص محتمل ترين استراتژي، خطرات را کاهش دهند. موسسه مطالعات جنگ قبلا جبهه هايي را ارزيابي کرده است که داعش در آنها حضور داشته است نظير عراق و سوريه. همچنين اين موسسه قابليت ها، محدوديت ها، وضعيت و قصد داعش را از منابع آشکارا موجود ارزيابي کرده است.

بر اساس اين ارزيابي‌ها، سناريوهاي زير محتمل ترين و خطرناک ترين سناريوهايي را بررسي خواهند کرد که داعش مي تواند در راستاي تحقق اين اهداف استراتژيک در طول ماه رمضان اجرا کند. اين سناريوها اقدامات احتمالي داعش را در عراق، سوريه، سرزمين هاي دور و نزديک (سرزمين هاي تاريخي خلافت در خاورميانه، شمال آفريقا، قفقاز و جنوب غرب آسيا) مد نظر قرار مي دهند. داعش در خصوص بيشتر مفاهيم عمليات هاي توصيف شده در زير سخن گفته است و اقداماتي را در اين خصوص آغاز کرده است.

محتمل‌ترين استراتژي و راه‌کار داعش: حفظ وضع موجود در طول رمضان سال 2015
ضمن اينکه احتمالي ترين راه کار داعش تا پايان رمضان سال 2015 ادامه کمپين نظامي فعلي اش در عراق، سوريه و خارج است در عين حال پيروزي را به عنوان يک خلافت بلامنازع و در حال گسترش در طول اولين سال شکل گيري اش اعلام مي دارد.

داعش از طريق کمپين کنوني اش که شامل عمليات هاي بزرگي در رمادي، بيجي و تدمر مي شود نشان مي دهد حرکت و پيش روي‌اش بواسطه اقدامات ضد داعشي تضعيف نشده است، يک پيام پيروزي را اعلام مي دارد و همچنين شرايطي براي فازهاي آتي کمپين اش وضع مي کند به احتمال زياد داعش در آغاز ماه رمضان يا در طول آن اعلاميه رسمي در خصوص کسب اين هدف صادر خواهد کرد.

همچنين براي اينکه داعش نشان دهد خلافتش در سال هاي بعدي بي رقيب خواهد بود، فرصت هاي خود را براي از بين بردن نيروهاي نظامي رقيب در عراق و سوريه به حداکثر خواهد رساند. به احتمال زياد داعش به تلاشش براي بي فايده نشان دادن ائتلاف ضد داعش به رهبري آمريکا و همچنين تضعيف اراده آمريکا براي مبارزه، ادامه خواهد داد.

عراق محتمل‌ترين سناريو: کنترل دره رودخانه فرات، تحکيم قدرت در الانبار، و پيش‌روي به ديگر مناطق عراق
با آغاز ماه رمضان، داعش کنترل رمادي را به دست گرفته است. رمادي مرکز استان الانبار و نماد ديرينه مقاومت نيروهاي امنيتي عراق در برابر داعش در مناطق سني نشين است. تصرف رمادي که از هدف عملياتي داعش در زمينه تثبيت کنترل بر استان الانبار حمايت مي کند در حال حاضر در سه نقطه با مانع مواجه شده است: حديثه، پايگاه هوايي الاسد و الحبانيه. بنابراين به احتمال زياد داعش تا قبل از پايان ماه رمضان 2015 به تثبيت کنترل خود بر استان الانبار ادامه مي دهد.

حديثه مقاوم ترين منطقه بزرگ شهري در انبار است که تاکنون به دست داعش نيفتاده است. تصرف حديثه به داعش اجازه مي دهد بر زيرساخت هاي حياتي نظير سد حديثه کنترل داشته باشد. کنترل سد حديثه باعث مي شود داعش توانايي بيشتري براي محدود ساختن منابع آب و ايجاد موانع ضد تحرک از طريق جاري ساختن سيل پيدا کند. اين سيلاب ها مي توانند فعاليت نيروهاي نظامي عراق، شبه نظاميان شيعه و قبائل سني را مختل سازند. در نتيجه داعش شرايطي براي عمليات هاي آينده وضع مي کند.

داعش به احتمال زياد مواضع نظامي استراتژيک باقيمانده نيروهاي امنيتي عراقي را در الانبار خصوصا الحبانيه هدف قرار مي دهد. تصرف الحبانيه و پايگاه هوايي الاسد اساسا باعث از بين رفتن مقاومت قبيله هاي سني و نيروهاي نظامي عراق در برابر نيروهاي داعش در الانبار شده و کنترل داعش بر اين استان و رود فرات در عراق را تکميل مي کند.

پايگاه الاسد هم به عنوان يک هدف سياسي اهميت دارد به اين خاطر که پايگاه استقرار پرسنل و نيروهاي آمريکايي است. داعش براي متقاعد ساختن ائتلاف به رهبري آمريکا به منظور ترک کمپينش در عراق و سوريه، اين پايگاه را هدف قرار مي دهد.

ساير اهداف محدود نظامي که داعش ممکن است دنبال کند نظير حمله به فرودگاه بين المللي بغداد، پايگاه تاجي، پايگاه هوايي “بلد” يا “اسپينچر” اين تاثير سياسي را به همراه خواهند داشت. داعش ممکن است بطور کلي به پايگاه ها حمله کند، مانع از تقويت آنها شود يا از طريق حملات پيچيده نظير حمله به ساير مناطق عراق و سوريه طي دو سال گذشته آنها را به تصرف خود در آورد. هدف قرار دادن پايگاه ها از طريق تروريسم و نفوذ به منظور فروپاشي اراده نيروهاي امنيتي عراق يا ايجاد يک فرصت داخلي محتمل تر از براندازي اين تاسيسات سخت از طريق ابزارهاي نظامي مستقيم نظير حملات پيچيده است. از ديد آمريکا اين يک استراتژي بسيار خطرناک از سوي داعش است.

همچنين داعش ممکن است براي تحقق ادعاهاي ارضي‌اش پيش از اعلام يک فاز مبارزه اي جديد، تا پيش از پايان ماه رمضان به طرز چشمگيري پيشروي کند. داعش از پتانسيل پيشروي بيشتر به سمت جنوب بغداد و ورود به مناطق پشتيباني تاريخي القاعده در عراق در محموديه، يوسفيه و سلمان پاک برخوردار است. شبه نظاميان شيعه و نيروهاي امنيتي عراق از سال 2013 ميلادي از اين مناطق حافظت کرده اند. اما به خاطر اولويت هاي رقابتي ممکن است به اندازه سال هاي گذشته، متمرکز نباشند. به همين ترتيب، داعش ممکن است به دنبال تصرف ديالي بويژه بعقوبه باشد.

بعقوبه قبلا پايتخت سابق نيروهاي القاعده در عراق، دولت اسلامي عراق، بوده است. داعش از منابع نظامي در مثلث Zaab (منطقه محصور شده بوسيله الشرقاط، الحويجه و بيجي) برخوردار است و ممکن است به منظور حمايت از فاز تثبيت کنترلش بر الانبار و رود فرات از آنها براي پيشروي به نزديکي کرکوک يا مختل کردن نيروهاي امنيتي عراق و شبه‌نظاميان شيعه در بيجي و تکريت استفاده کند.