به گزارش صلح خبر، احد رستمی در وبینار پژوهش دغدغه‌مند، کاربردی و راهبردی که به همت موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی و به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، به بررسی نتایج گزارشی پیرامون وضعیت فقر و نابرابری در ایران پرداخت و اظهار کرد: این مطالعه بررسی وضعیت فقر در ایران از سال ۸۰ تا ۹۸ را دربرگرفته است. مطالعات مختلفی در کشور انجام شده، ولی این پژوهش جزو معدود پژوهش‌هایی است که بازه زمانی گسترده و بلندمدتی را ارزیابی کرده است.
نرخ رشد سالانه هزینه‌های خانوارهای ایرانی
وی افزود: بر اساس این پژوهش، مطالعات نشان می دهد که طی سال‌های ۸۰ تا ۹۹ متوسط هزینه خانوارها در حال افزایش بوده است. نرخ متوسط رشد سالیانه هزینه خانوار در بازه زمانی مذکور، ۱۹.۵ درصد بوده؛ بالاترین نرخ رشد هزینه‌های کل در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹ با ۳۱.۵ درصد و سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲ با نرخ ۲۹.۵ درصد به ثبت رسیده است.
مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به هزینه خوراکی و غیرخوراکی خانوار با قیمت ثابت در کل کشور در این بازه زمانی نیز گفت: مطالعات نشان می‌دهد هزینه خوراکی خانوار از سال ۸۴ به بعد کاهنده بوده است. هزینه غیرخوراکی خانوارها هم تا سال ۹۲ نرخ کاهشی داشته، از سال ۹۲ تا ۹۶ رشد ملایمی داشته و بعد از شروع تحریم‌ها در سال ۹۷ هزینه خانوار – به قیمت ثابت- کاهشی شده است.
رستمی همچنین با اشاره به ضریب جینی که نشان‌دهنده توزیع پراکندگی درآمدها (هزینه‌ها) در جامعه است و بر اساس هزینه کل و بعد خانوار محاسبه شده است گفت: تا سال ۹۲ با کاهش ضریب جینی مواجه بودیم، بعد از سال ۹۲ این ضریب به صورت ملایم شروع به افزایش کرده است. البته در بیشتر این سال‌ها کاهش ضریب جینی به علت کاهش مصرف دهک دهم بوده است و نه افزایش مصرف دهک‌های پایین که موضوعی قابل تامل در ارزیابی سیاست‌های اقتصادی است که دولت طی چندسال گذشته در پیش گرفته است.
وی ادامه داد: هرچند ضریب جینی در سال ۹۹ در مقایسه با سال ۸۰ از نظر عددی وضعیت بهتری را نشان می‌دهد، اما همانطور که گفته شد با آنالیز دهک‌ها می‌توان گفت در سال‌های اخیر مصرف دهک‌های بالا کاهش پیدا می‌کند و مصرف دهک‌های پایین جامعه ثابت مانده و از جمله دلایل کاهش ضریب جینی همین مورد است.
کاهش «فقر غذایی» خانوارها با پرداخت یارانه نقدی
مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه به نحوه برآورد خط فقر غذایی و تعیین سبد مطلوب ۲۱۰۰ کیلوکالری که از سوی وزارت بهداشت به وزارت رفاه ابلاغ و معیار ارزیابی هزینه غذایی در قانون نظام جامع رفاه قرار گرفته، اشاره کرد و گفت: در این بخش به هزینه آن سبد و درصد خانوارهایی که قادر به تامین سبد مطلوب نیستند اشاره شده است. این جمعیت از پنج درصد در سال ۸۰ به زیر یک درصد در سال ۹۰ رسیده بود که با پرداخت یارانه نقدی شاهد بودیم فقر غذایی خانوارها کاهش یافت.
افزایش شمار خانوارهای زیرخط فقر غذایی از سال ۹۶ به بعد
رستمی ادامه داد: اما از سال ۹۱ و شروع تحریم‌ها تا سال ۹۳ یک روند افزایش داشتیم. سپس از سال ۹۳ تا ۹۶ مجدد فقر غذایی کاهش یافت اما از سال ۹۶ و شروع تحریم‌های بعدی روند خانوارهای زیر خطر فقر غذایی افزایش یافته و در سال ۹۹ به نزدیک چهار درصد رسیده است و مبین خانواری است که موفق به تامین سبدمطلوب نخواهند شد.
خط فقر شدید در سیستان و بلوچستان به ۴۲.۸ و در کرمان به ۱۴ درصد رسیده است
وی به شاخص سرشمار فقر بر اساس خط فقر شدید نیز اشاره کرد و گفت: درصد جمعیت زیرخط فقر شدید در استان‌های البرز، قم، تهران، اصفهان، قزوین، مازندران، کردستان و یزد کمتر از یک درصد است. در استان سیستان و بلوچستان این رقم به ۴۲.۸ درصد و در استان کرمان به ۱۴ درصد رسیده است.
مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: همچنین این مطالعه نشان می‌دهد خانوارهای زیرخط فقر مطلق که علاوه بر هزینه غذایی قادر به تامین پوشاک و مسکن و حمل و نقل و غیره نیستند از ۲۶ درصد در سال ۸۰ تا ۱۲ و نیم درصد در سال ۹۰ کاهش یافته بود که سپس با شیب ملایمی به ۱۵.۵ درصد در سال ۹۶ رسیده که متاسفانه بعد از شروع تحریم ها به ۳۱ درصد در سال ۹۹ افزایش پیدا کرده است.
رستمی ادامه داد: استان های البرز، قم و اصفهان کمترین نرخ شاخص سرشمار فقر و استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان بالاترین نسبت‌های شاخص سرشمار فقر مطلق را داشته اند. در سال ۹۶ شکاف فقر مطلق یعنی فاصله فقرا از خط فقر به شدت افزایش یافته است.
وضعیت نامطلوب شاخص فقر چندبعدی
وی به فقر چندبعدی نیز اشاره کرد و گفت: این نرخ از ۶۱ درصد در سال ۸۰ به ۲۹ درصد در سال ۸۹ می رسد. همچنین از سال ۸۹ تا ۹۱ افزایش می یابد. مجدد از سال ۹۱ تا سال ۹۶ روند کاهشی دارد و از سال ۹۶ به بعد متاسفانه در این شاخص هم با وضعیت مطلوبی مواجه نیستیم و نرخ خانوار دچار فقر چند بعدی تا ۳۷ درصد افزایش می‌یابد.
این پژوهشگر حوزه رفاه و تأمین اجتماعی به بررسی همزمان فقر درآمدی و فقر چندبعدی در این پژوهش اشاره کرد و افزود: طی سال های ۸۰ تا ۹۰ وضعیت خانوار بسیار بهبود یافته است، اما از سال ۹۰ تا ۹۹ به شدت در این حوزه نیز آسیب‌پذیر شده ایم. در سال ۹۰، ۶۱ درصد خانوارها از لحاظ درآمدی و فقر چندبعدی دچار محرومیت نبودند که در سال ۹۹ به ۴۳ درصد کاهش یافته است. در سال ۸۰، سه درصد خانوار به لحاظ درآمدی آسیب‌پذیر بودند که در سال ۹۹ به ۲۲ درصد رسیده است. علی‌رغم اینکه در حوزه فقر چندبعدی توفیق داشتیم و دسترسی خانوارها افزایش یافته، اما قابلیت آنها تبدیل به درآمد نشده است و شرایط نامطلوب اقتصادی خودش را در اینجا نشان می‌دهد.
انتهای پیام
