به گزارش صلح خبر، ساختمان پست قدیم مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است و در بیرجند، در بافت قدیم خیابان منتظری و در نزدیکی مدرسه شوکتیه و خانه پردلی واقع شده است.
این اثر در پنج تیر ۸۴ با شماره ثبت ۱۱۹۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا در دوره قاجار کاربری نظامی داشته و مکانی برای ساخت، تعمیر، ذخیره و نگهداری اسلحه و مهمات نظامی بود. پس از آن تا سال ۱۳۶۱ برای تلگراف و حمل مرسولات پستی استفاده می‌شده است.
این بنا در سال 62 کاملاً تخلیه و متروکه شد و سازمان میراث فرهنگی در سال 58 آن را خریداری و مرمت کرد و در غالب ساختمان اداری پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی بیرجند احیا شده است.
این بنا از بناهای دو طبقه است که در ورودی آن در ضلع شرقی واقع است و دو ضلع شمالی و غربی بنا نیز به صورت دو اشکوبه است. طبقه اول شمالی، اتاق‌ها و دالان‌هایی دارد که ارتباط به طبقه‌ی دوم ضلع شمالی از طریق پلکان متصل به دیوار شرقی و پلکان ضلع غربی امکان‌پذیر است، طبقه دوم ضلع شمالی نیز همانند طبقه اول آن اتاق‌ها و دالان‌هایی دارد.
زیباترین و جالب توجه‌ترین قسمت بنا ضلع غربی آن تزئینات آجرکاری به شیوه رگ‌چین و از نوع خفته و راسته و طرح لوزی برجسته با آجرهای قالبی تزئینی نقش‌وار دارد.
پنجره‌ها در طبقه هم‌کف، یک قاب‌بندی آجری زیبا دارد که تزئینات آجرکاری لوزی مانند خفته راسته دیوارها بر زیبایی آن افزوده است.
از دیگر تزئینات این بنا می‌توان به شومینه‌های موجود در اتاق‌ها و سادگی در و پنجره‌های آن اشاره کرد. این بنا در محله سرده دم قلعه در داخل بافت قدیم بیرجند واقع است که از شمال به خیابان منتظری از غرب به محله چهاردرخت میان‌ده و از مشرق به خیابان شهدا منتهی می‌شود.
ورودی بنا در ضلع شرقی حیاط قرار دارد دیوار این ضلع، فرم شکسته‌ای دارد که در وسط دیوار یعنی درست بالای ورودی بنا قوس هلالی دارد. هم‌چنین در این ضلع دو پنجره با فرم هلالی زیبایی مشاهده می‌شود. این بنا در اضلاع شمالی و غربی و در دو طبقه احداث شده است.
همه قوس‌های هلالی پنجره‌ای روبه حیاط بنا از نمای بیرون به صورت هره‌چینی آجری مزین شده است، اما تنها بخش زیرین قوس‌های پنجره‌های طبقه‌ی دوم ضلع شمالی، دارای تزئینات آجرکاری به شیوه رگ‌چین و از نوع خفته و راسته است و تزئینات آجرکاری و رخبام تنها در ضلع شمالی بنا وجود دارد.
در طبقه اول ضلع شمالی، در انتهایی‌ترین قسمت شرقی آن ضلع و در مجاورت پلکان منتهی به طبقه دوم اتاقی است با طاقچه و کمد دیواری که از ضلع غربی خود به اتاقی دیگر مربوط می‌شود که این اتاق در ضلع جنوبی دارای در و پنجره‌هایی رو به حیاط است و از ضلع غربی خود به دالانی منتهی می‌شود که در انتهای آن درگاهی با قوس هلالی مشاهده می‌شود. در مجاورت این دالان و در انتهایی‌ترین قسمت غربی این ضلع پستویی واقع است که اتاق‌ها و دالان واقع در این طبقه به صورت گهواره‌ای سقف شده‌اند.
در طبقه دوم ضلع شمالی، ارتباط به این منطقه از طریق پلکان متصل به دیوار شرقی و نیز پلکان زیبای ضلع غربی امکان‌پذیر است و در انتهایی‌ترین قسمت غربی، دالان عریضی با پوشش گهواره‌ی واقع است که از ضلع جنوبی به طبقه دوم ضلع غربی مربوط می‌شود.
این دالان در ضلع غربی خود دارای قفسه‌ای با قوس‌های هلالی است و از ضلع شرقی به اتاقی یا همان پوشش دالان مربوط می‌شود که در ضلع جنوبی آن پنجره‌ای روبه حیاط دیده می‌شود.
این اتاق از ضلع شرقی خود با اتاقی ارتباط دارد که به شکل غنچه‌پوش با دور عدرس مسقف شده و دارای پنجره‌هایی در ضلع جنوبی و قفسه‌ای در ضلع غربی خود است.
این اتاق از ضلع شرقی به فضایی با پوشش گهواره‌ای مرتبط می‌شود که در ضلع جنوبی و قفسه‌ای آن دری با کاربری و پنجره وجود داشته است و در ضلع شمالی این فضا اتاقی با قفسه‌هایی در اضلاع شمالی و غربی و نیز طاقچه‌ای در ضلع شرقی و پنجره‌ای به بام خواجه خضر واقع است. این اتاق به صورت غنچه‌پوش با ور عدرس مسقف شده است.
این فضا از ضلع شرقی خود به دالانی با پوشش گهواره‌ای مرتبط می‌شود که این دالان توسط پلکان متصل به دیوار شرقی بنا با حیاط ارتباط دارد.
در ضلع غربی این بنا پلکان زیبایی واقع است که پس از رسیدن به پاگرد به دو رشته پلکان در دو سوی شمالی و جنوبی حیاط تقسیم می‌شود که در فضای زیرین این دو رشته پلکان رواق‌هایی با قوس هلالی وجود دارد.
این رواق‌ها در فضای زیرین پاگرد توسط دالانی با پوشش ضربی که دارای تزئینات چپیله است به یکدیگر مربوط می‌شوند.
در پشت این رواق‌ها، اتاق‌هایی است که به شکل عرقچین مسقف شده‌اند، لازم به ذکر است اتاق واقع در انتهایی‌ترین قسمت جنوبی، از ضلع غربی خود به اتاقی با همان پوشش دیگر اتاق‌ها مرتبط می‌شود. دیوار این ضلع اتاق تزئینات چپیله دارد.
در طبقه دوم ضلع غربی، اتاق‌هایی واقع بودند که متأسفانه هم‌اکنون تنها ضلع شرقی آن‌ها برجا مانده است.
تهیه و تنظیم از: زهرا حمیدی
انتهای پیام
