کتاب کلیله و دمنه ابوالمعالی نصرالله منشی بخش15

عنوان کتاب : کلیله و دمنه

نویسنده : ابوالمعالی نصرالله منشی

تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی

و مرا چون افتاب روشن است که از ظلمت بدکرداری و غدر تو پرهيز می بايد کرد . که صحبت اشرار مايه شقاوت است و مخالطت اخيار کيميای سعادت . و مثل آن چون باد سحری است که اگر بر رياحين بزد نسيم آن بدماغ برساند ، و اگر بر پارگين گذرد بوی آن حکايت کند . و می توان شناخت که اين سخن برتو گران می آيد . و سخن حق تلخ باشد و اثر آن در مسامح مستبدان ناخوش.

چون مفاوضت ايشان بدين کلمت رسيد شير از گاو فارغ شده بود و کار او تمام بپرداخته .و چندانکه او را افگنده ديد و در خون غلتيده ، و فورت خشم تسکينی يافت ، تاملی کرد و با خود گفت :دريغ شنزبه با چندان عقل و کياست و رای و هنر . نمی دانم که در اين کار مصيب بودم و در آنچه ازو رسانيدند حق راستی و امانت گزاردند يا طريق خائنان بی باک سپردند . من باری خود را مصيبت زده کردم و توجع و تحسر سود نخواهد داشت

چون آثار پشيمانی در وی ظاهر گشت و دلايل آن واضح وبی شبهت شد و دمنه آن بديد سخن کليله قطع کرد و پيش رفت . گفت :موجب فکرت چيست؟ وقتی ازين خرم تر و روزی ازين مبارک تر چگونه تواند بود؟ملک در مقام پيروزی و نصرت خرامان و دشمن در خوابگاه ناکامی و مذلت غلطان ، صبح ظفرت تيغ برآورده ، روز عداوت بشام رسانيده .شير گفت:هرگاه که از صحبت و خدمت و دانش و کفايت شنزبه ياد کنم رقت و شفقت بر من غالب و حسرت و ضجرت مستولی گردد ، و الحق پشت و پناه سپاه و روی بازار اتباع من بود ، در ديده دشمنان خار و بر روی دوستان خال

دمنه گفت :ملک را بر آن کافر نعمت غدار جای ترحم نيست ، و بدين ظفری که روی نمود و نصرتی که دست داد شادمانگی و ارتياح و مسرت و اعتداد افزايد ، و آن را از قلايد روزگار و مفاخر و مآثر شمرد ، که روزنامه اقبال بدين معانی آراسته شود و کارنامه سعادت بامثال آن مطرز گردد . در خرد نخورد بر کسی بخشودن که بجان بر وی ايمن نتوان بود . و خصم ملک را هيچ زندن چون گور و هيچ تازيانه چون شمشير نيست . و پادشاهان خردمند بسيار کس را که با ايشان الف بيشتر ندارند برای هنر و اخلاص چنانکه داروهای زفت و ناخوش برای فايده و منفعت ، نه بآرزو و شهوت ، خوش بخورند ، و انگشت که زينت دست است و آلت قبض و بسط ، اگر مار بران بگزد ، برای بقای باقی جثه آن را ببرند ، و مشقت مباينت آن را عين راحت شمرند .

شير حالی بدين سخن اندکی بياراميد ، اما روزگار انصاف گاو بستد و دمنه را رسوا و فضيحت گردانيد ، و زور و افترا و زرق و افتعال او شير را معلوم گشت ، و بقصاص گاو بزاريان زارش بکشت ، چه نهال کردار و تخم گفتار چنانکه پرورده و کاشته شود بثمرت و ريع رسد.

من يزرع الشوک لايحصد به عنبا

و عواقب مکر و غدر هميشه نامحمود بوده ست و خواتم بدسگالی و کيد نامبارک . و هرکه دران قدمی گزارد و بدان دستی دراز کند آخر رنج آن بروی او رسد و پشت او بزمين آرد .

و البغی يصرع اهله

و الظلم مرتعه وخيم