مجله قرمز: سیستیت بینابینی که به عنوان سندرم مثانه دردناک هم شناخته می‌شود یک بیماری مزمن است که موجب فشار روی مثانه، درد مثانه و گاهی اوقات درد لگن می‌شود. این درد از ناراحتی ملایم تا شدید است.

مثانه یک اندام عضله‌ای توخالی است که ادرار را ذخیره می‌کند. ادرار ابتدا در کلیه‌ها تصفیه شده سپس به مثانه فرستاده می‌شود. مثانه تا زمانی که پر شود، دچار اتساع می‌شود و بعد از این مدت از طریق اعصاب لگن به مغز پیام می‌فرستد که زمان ادرار کردن فرا رسیده است.

این حالت برای اکثر افراد هشدار ادار کردن را ایجاد می‌کند. با وجود کیست بینابینی، این پیامها مختلط می‌شوند و فرد بیمار اغلب اوقات بیشتر نیاز به دستشویی دارد و با حجم کمتر ادرار نسبت به سایر افراد. سیستیت بینابینی بیشتر زنان را دچار می‌کند و می‌تواند بر کیفیت زندگی اثر بگذارد. از آنجایی که سیستیت بینابینی طیف زیادی از علائم و شدت را دارد، اکثر کارشناسان درمانی فکر می‌کند این مورد ممکن است چندین بیماری باشد. اگر درد مجاری ادراری دارید که بیش از ۶ هفته طول می‌کشد و علت آن مشکلاتی همچون عفونت یا سنگ کلیه نباشد ممکن است التهاب مثانه داشته باشید.

این بیماری می‌تواند بر زندگی اجتماعی، ورزش، خواب و حتی توانایی کار کردن اثر بگذارد. به جز این، شما می‌توانید با انواع درمانها و روشها علائمتان را کنترل کنید.

سندرم مثانه دردناک یا سیستیت بینابینی چیست؟

سیستیت بینابینی یک مشکل مزمن مثانه است. مثانه پس از تصفیه ادرار توسط کلیه، آن را داخل خود نگه می‌دارد سپس آن را به بیرون می‌فرستد. این بیماری موجب درد و فشار زیر قسمت پایین شکم می‌شود. علائم ممکن است ظاهر و یا ناپدید شوند یا ممکن است ثابت باشند.

سیستیت بینابینی موجب نیاز شدید به ادرار کردن و اغلب دردناک میشود. در موارد شدید ممکن است ۴۰ تا ۶۰ بار دستشویی داشته باشید. حتی ممکن است شما را به هنگام شب بیدار نگه دارد.

علائم سیستیت بینابینی

نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. اگر سیستیت بینابینی دارید، علائمتان ممکن است به مرور زمان تغییر کنند، به طور متناوب با عکس العمل به تحریک کننده‌های رایج همانند قاعدگی، نشستن به مدت طولانی، استرس، ورزش و فعالیت جنسی شعله ور شوند.

علائم شایع

• درد و فشار روی مثانه که با پر شدن مثانه بدتر می‌شود
• درد در پایین شکم، پایین کمر، لگن یا مجرای ادراری (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌فرستد)
• درد در لگن یا بین واژن و مقعد در زنان
• درد بین اندام جنسی و مقعد در مردان (پرینیوم)
• درد مزمن مثانه
• نیاز فوری و شدید به ادرار کردن
• تکرار ادرار اغلب با مقدار کم در طول روز و شب (حداکثر ۶۰ بار)
• درد و ناراحتی موقع پر بودن ادرار و راحت شدن پس از ادرار کردن
• برای زنان درد حین رابطه جنسی
• برای مردان درد حین ارگاسم یا پس از رابطه جنسی

علائم برای هر کسی متفاوت است و بعضی از افراد ممکن است دوره‌های بدون علامت را تجربه کنند. ممکن است ادرار کردن کمی سوزناک باشد یا حسی شبیه به سوزش جدی ایجاد کند. اگر چه نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی علائمی شبیه به عفونت مزمن مجاری ادراری است اما معمولا هیچ عفونتی وجود ندارد. البته علائم در صورتی که شخص عفونت داشته باشد، بدتر می‌شوند. تمامی این افراد مثانه ملتهب دارند. حدود ۵ تا ۱۰ درصد این افراد زخمهایی را در مثانه خود دارند.

بعضی چیزها علائم را بدتر می‌کنند از جمله:

• مرکبات همانند پرتقال و لیمو
• گوجه
• شکلات
• نوشیدنیهای کافئین دار همانند قهوه و سودا
• نوشیدنیهای گازدار
• الکل
• غذاهای تند
• شیرین کننده‌های مصنوعی
• استرس جسمی یا ذهنی
• قاعدگی

علتهای کیست بینابینی

علت دقیق سندرم مثانه دردناک مشخص نیست اما احتمال دارد به عوامل بسیاری مربوط باشد. به عنوان مثال افراد مبتلا به سیستیت بینابینی ممکن است دچار نقص در پوشش محافظ مثانه (اپیتلیوم) باشند. نشت در اپیتلیوم موجب می‌شود مواد سمی ادرار دیواره مثانه را تحریک کند. امکان دیگر اما اثبات نشده شامل عکس العمل سیستم ایمنی، توارث، عفونت یا آلرژی است.

۹۰% افراد مبتلا به سیستیت بینابینی زن هستند. طوری که بین ۳ تا ۶ درصد زنان نوعی از سیستیت بینابینی را دارند. به طور میانگین شروع مشکلات برای افراد در دهه ۴۰ شروع می‌شود. خطر آن با افزایش سن بیشتر می‌شود. این چند نظر در مورد این بیماری مطرح می‌شود:

• مشکلات مربوط به بافت مثانه که باعث می‌شود ادرار مثانه شما را تحریک کند
• التهاب موجب می‌شود بدن مواد شیمیایی را آزاد کند که موجب علائم می‌شوند
• مشکلی عصبی باعث احساس درد در مثانه ناشی از چیزهایی می‌شود که معمولا صدمه زننده نیستند
• سیستم ایمنی به مثانه حمله می‌کند
• بیماری دیگری که موجب التهاب می‌شود تحریک کننده مثانه نیز هست

بعضی از تحقیقات بر نقصهایی در لایه کلیگوزامینوگلیکان (GAG)، بخش لایه مخاطی است که مثانه را پوشش داده و محافظت می‌کند. نقص در لایه GAG ممکن است باعث شود سموم ادرار نشت پیدا کرده و به عصب و بافتهای عضله‌ای آسیب می‌زند، این کار ممکن است درد و حساسیت را تحریک کند.

بخش دیگری از تحقیقات بر فاکتور ضد انعقادی (AFP) ماده‌ای که تنها در ادرار افراد مبتلا به سیستیت بینابینی وجود دارد. عامل ضد انعقادی ظاهرا رشد طبیعی سلولهایی که دیواره مثانه را پوشش می‌دهند و بهبود دهنده فرایندی ست که هر نوع صدمه یا تحریک در بافتهای مثانه است. دانشمندان در حال جستجوی تست تشخیصی برای در نظر گرفتن AFP به عنوان یک نشانگر زیستی هستند.

عوامل خطر

این عوامل با خطر بالای ابتلا به سیستیت بینابینی همراه هستند:

• جنسیت: زنانی که سیستیت بینابینی در آنها تشخیص داده شده بیش از مردان هستند. علائم در مردان ممکن است شبیه به سیستیت بینابینی باشد اما بیشتر به التهاب در غده پروستات ارتباط دارند.
• رنگ مو و پوست: داشتن پوست روشن و موی قرمز با خطر بالاتر سیستیت بینابینی ارتباط دارد.
• سن: اکثر افراد مبتلا به سیستیت بینابینی در دهه ۳۰ یا بالاتر هستند.
• داشتن یک اختلال مزمن: التهاب مثانه با اختلالات مزمن دیگر همانند سندرم روده تحریک پذیر یا فیبرومیالژیا ارتباط دارد.

عوارض

سیستیت بینابینی می‌تواند منجر به چندین عارضه شود از جمله:

• کاهش ظرفیت مثانه: سیستیت بینابینی می‌تواند منجر به سفتی دیواره مثانه شود که باعث می‌شود مثانه کمتر ادرار نگه دارد.
• کاهش کیفیت زندگی: تکرر ادرار و درد ممکن است با فعالیتهای اجتماعی، کار و فعالیتهای روزمره زندگی تداخل داشته باشد.
• مشکلات جنسی: تکرر ادرار و درد ممکن است روابط شخصی شما را تحت الشعاع قرار دهد.
• مشکلات احساسی: درد مزمن و اختلال خواب مربوط به سیستیت بینابینی ممکن است موجب استرس احساسی می‌شود و می‌تواند منجر به افسردگی شود.

تشخیص

هیچ تستی برای سیستیت بینابینی وجود ندارد. اگر با شکایت از درد مثانه همراه با تکرر و ضرورت ادرار به پزشک مراجعه کنید، قدم بعد کنار گذاشتن دلایل دیگر است.

هم در مورد زنان و هم مردان باید دلایلی از جمله عفونتهای ادراری، سرطان مثانه، بیماریهای آمیزشی و سنگ کلیه رد شود. در زنان اندومتریوز احتمال دیگری است. برای مردان، سیستیت بینابینی را می‌توان با التهاب پروستات یا سندرم درد مزمن لگن، اشتباه گرفته شود. این تستها می‌تواند بیماریهای دیگر را رد کند:

• سابقه پزشکی و ثبت رویدادهای مثانه: پزشک شما از شما سوالاتی می‌پرسد تا علائم را تشریح کند و ممکن است از شما بخواهد که رویدادهای مثانه را ثبت کنید، حجم مایعی که می‌نوشید و حجم ادرار را ثبت کنید.
• معاینه لگن: به هنگام معاینه لگن، پزشک اندامهای تناسلی خارجی، واژن و رحم را بررسی می‌کند و شکم شما را لمس می‌کند تا اندامهای داخلی لگن را بررسی کند. ممکن است مقعد و رکتوم را هم معاینه کند.
• آزمایش ادرار: نمونه ادرار برای بررسی علائم عفونت ادراری و سنگ کلیه آنالیز می‌شود.
• سیستوسکوپی: پزشگ یک لوله نازک با یک دوربین کوچک (سیستوسکوپ) از طریق مجرای ادراری وارد می‌کند که نشان دهنده پوشش مثانه است. پزشک همچنین مایعی را وارد مثانه می‌ند تا ظرفیت مثانه را اندازه بگیرد. این عمل به عنوان هیدرودیستنشن شناخه می‌شود که بعد از اینکه یک داروی برای جلوگیری از ناراحتی و درد به شما داده می‌شود، انجام می‌شود.
• نمونه برداری: به هنگام سیستوسکوپی تحت بیهوشی، یک نمونه از بافت را از مثانه و مجرای ادرای برای بررسی زیر میکروسکوپ برمی‌دارد. این برای بررسی سرطان مثانه و علل نادر درد مثانه است.
• سیتولوژی ادرار: پزشک یک نمونه ادرار را جمع آوری می‌کند و سلولها را برای رد علت سرطان، بررسی می‌کند.
• آزمایش حساسیت پتاسیم: پزشک دو محلول آب و پتاسیم کلراید را در یک زمان داخل مثانه قرار می‌دهد. پاسخ به درد بر حسب مقیاس درد از ۰ تا ۵ است و نیاز به ادرار پس از هر محلولی که ریخته شده، می‌پرسد. اگر بطور قابل ملاحظه‌ای درد و نیاز به دستشویی با محلول پتاسیم نسبت به آب، احساس کردید، پزشک کیست بینابینی را تشخیص می‌دهد. افراد دارای مثانه نرمال نمی‌توانند تفاوتی میان دو محلول احساس کنند.
• کشت مایع پروستات (در مردان): پزشک روی پروستات را فشار می‌دهد و نمونه مایع را برای آزمایش بر می‌دارد. این روش معمولا انجام نمی‌شود.

درمان

هیچ درمان ساده‌ای برای از بین بردن نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی وجود ندارد و هیچ روش درمانی نیست که برای همه مناسب باشد. شما باید درمانهای مختلفی را انجام دهید یا ترکیبی از درمانها را قبل از یافتن روشی برای رفع علائم امتحان کنید.

درمان فیزیوتراپی

کار کردن با یک کار درمانگر معمولا درد لگن مربوط به عضله ملتهب، بافت پیوندی محدود کننده یا اختلالات عضله کف لگن را رفع می‌کند.

داروهای خوراکی

داروهای خوراکی که علائم سیستیت بینابینی را بهتر می‌کنند عبارتند از:

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی همانند ایبوپروفن (ادویل، موترین و غیره) یا ناپروکسن (آلیو) برای کاهش درد.
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای همچون آمی تریپتلین یا ایمی پرامین (توفرانیل) برای کمک به آرامش مثانه و ممانعت از درد.
• آنتی هیستامین‌ها مثل لوراتادین (کلاریتین و سایرین) که نیاز سریع به دستشویی و دفعات آن را کاهش داد و علائم را رفع می‌کند.
• پنتوزان پلی سولفات سدیم (المیرون) که از طرف سازمان غذا و دارو برای درمان سیستیت بینابینی پذیرفته شده است. چگونگی عملکرد آن نامشخص است اما ممکن است سطح داخلی مثانه را ترمیم کند که دیواره مثانه را از مواد داخل ادرار که موجب تحریک آن می‌شوند، حفاظت می‌کند. ممکن است دو تا ۴ ماه طول بکشد که حس کنید درد شما در حال کاهش است و نهایتا ۶ ماه طول می‌کشد تا تکرر ادرار کاهش یابد.

تحریک عصب

تکنیکهای تحریک عصب عبارتند از:

تحریک الکتریکی عمقی عصب: پالسهای الکتریکی درد لگن را کاهش می‌دهد. تحریک عصبی جریان خون به مثانه را افزایش می‌دهد. این کار عضلاتی که به کنترل مثانه کمک می‌کنند یا موادی را آزاد می‌کند که مانع از درد می‌شوند. سیمهای الکتریکی قرار گرفته در پایین کمر یا بالای ناحیه شرمگاهی، امواج الکتریکی را تحویل می‌دهد که طول زمان و دفعات دمان بستگی به این دارد که چه چیزی برای شما بهتر است.

تحریک عصبی خاجی: اعصاب خاجی ارتباط اولیه میان ستون مهره و اعصاب داخل مثانه هستند. تحریک این اعصاب نیاز به ادرار مربوط به سیستیت بینابینی را کاهش می‌دهد. با تحریک اعصاب خاجی، یک سیم نازک نزدیک اعصاب خاجی پیامهای الکتریکی به مثانه می‌فرستد شبیه به همان کاری که ضربان ساز برای قلب شما انجام می‌دهد اما به رفع بعضی از علائم تکرر ادرار و نیاز به ادرار، کمک می‌کند.

اتساع مثانه

بعضی از افراد پس از سیستوسکوپی برای اتساع مثانه متوجه بهبود در علائم خود می‌شود. اتساع مثانه انبساط مثانه با آب است. اگر به دنبال بهبود طولانی مدت هستید این روش را باید تکرار کرد.

داروهای تزریق شونده به مثانه

در این روش درمانی، پزشک داروی دی متیل سولفوکسید را از طریق یک لوله نازک انعطاف پذیر (کاتتر) از مسیر مجرای ادراری، وارد می‌کند. این محلول گاهی اوقات با داروهای دیگر همچون بی حسی موضعی ترکیب می‌شود و به مدت ۱۵ دقیقه داخل می‌ماند. ادرار محلول را از بدن خارج می‌کند.

درمان با دی متیل سولفوکسید که DMSO نیز نام دارد باید هر هفته و به مدت ۶ تا ۸ هفته انجام شود و پس از آن هم درمانهای پیگیری باید انجام شود مثلا هر دو هفته یکبار برای نهایتا یک سال. روش جدید تزریق به مثانه از محلول حاوی داروهایی همانند لیدوکائین، سدیم بیکربنات و پنتوزان یا هپارین استفاده می‌کند.

جراحی

پزشکان به ندرت از جراحی برای درمان سیستیت بینابینی استفاده می‌کنند چون برداشتن مثانه درد را از بین نمی‌برد و می‌تواند منجر به عوارض دیگری شود. افراد دارای درد شدید یا آنهایی که مثانه‌شان مقدار کمی ادرار را نگه می‌دارد کاندیدای عمل جراحی هستند اما معمولا پس از اینکه کلیه درمانها با شکست مواجه شدند و علائم بر کیفیت زندگی اثر گذاشت، این کار انجام می‌شود. گزینه‌های جراحی عبارتند از:

• فولگوراسیون: این روش با حداقل تهاجم شامل وارد کردن ابزار از طریق مجاری ادراری برای سوزاندن زخمهایی که معمولا همراه با سیستیت بینابینی وجود دارند.
• رسکشن: این روش حداقل تهاجمی دیگری ست که شامل وارد کردن ابزار جراحی از طریق مجرای ادراری برای برش اطراف زخمهاست.
• اگمنتاسیون مثانه: در این روش، جراح ظرفیت مثانه را با قرار دادن بخشهای از روده روی مثانه افزایش می‌دهد. البته این جراحی تنها در موارد بسیار نادر و خاص انجام می‌شود. این روش درد را از بین نمی‌برد و بعضی از افراد لازم است تا مثانه‌شان را چند بار در روز بوسیله لوله داخل مجرای ادرای (کاتتر) تخلیه کنند

تغییر سبک زندگی و درمانهای خانگی

بعضی از افراد مبتلا به سیستیت بینابینی متوجه می‌شوند علائمشان با این روشها رفع می‌شود:

تغییرات رژیم غذایی: کنار گذاشتن یا کاهش غذاهایی تحریک کننده مثانه به کاهش ناراحتی ناشی از التهاب مثانه کمک می‌کند. تحریک کننده‌های شایع مثانه عبارتند از: نوشیدنی‌های گازدار، کافئین به هر صورت (از جمله شکلات)، مرکبات و غذاهای حاوی مقادیر بالایی از ویتامین C. از غذاهای مشابهی همچون گوجه فرنگی، ترشی، الکل و ادویه‌ها باید اجتناب کنید. شیرین کننده‌های مصنوعی ممکن است علائم را در بعضی افراد شدت دهد. اگر فکر می‌کنید که غذاهای خاصی ممکن است مثانه شما را تحریک کند، سعی کنید آنها را از رژیم غذایی‌تان حذف کنید. هر بار به یکی از آنها توجه کنید و هر کدام که علائم را بدتر می‌کنند، کنار بگذارید.

تمرین مثانه: تمرین مثانه شامل ادرار زمان بندی شده است یعنی رفتن به دستشویی طبق ساعت به جای اینکه منتظر بمانید تا احساس نیاز به دستشویی داشته باشید. باید ادرار کردن را در فواصلی مثلا هر نیم ساعت تنظیم کنید حالا چه ادرارتان بیاید یا نه. بعدا به تدریج زمان بین دفعات ادرار را بیشتر کنید. به هنگام تمرین مثانه، کنترل ادرار را با استفاده از تکنیکهای ریلکس کردن همانند تنفس آرام و عمیق یا سرگرم کردن خود با فعالیتهای دیگر، یاد می‌گیرید.

روشهای خود مراقبتی نیز می‌توانند کمک کنند:

• پوشیدن لباسهای گشاد: خودداری از پوشیدن کمربند یا لباسهایی که روی شکم فشار می‌آورند.
• کاهش استرس: سعی کنید از روشهایی همچون تصویر سازی و بیوفید بک استفاده کنید.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن ممکن است هر نوع بیماری دردناکی را بدتر کند و سیگار کشیدن به سرطان مثانه مربوط است.
• ورزش: ورزشهای کششی آسان ممکن است به کاهش علائم سیستیت بینابینی کمک کند.

طب جایگزین

دو درمان جایگزین و تکمیلی در بعضی از افراد علائم مثبتی را نشان می‌دهد:

• تصاویر هدایت شده: این نوع درمان شامل تجسم و تلقینهای مستقیم با استفاده از تصاویر برای کمک به تصور کردن بهبودی است، به این امید که بدن تصورات ذهنی را دنبال کند.
• طب سوزنی: موقع طب سوزنی، کارشناس تعدادی سوزن نازک را در پوست در نقاط خاصی از بدن فرو می‌کند. با در طب سنتی چینی، سوزن طب سوزنی که در مکانی دقیق قرار گرفته، درد و علائم دیگر را بوسیله بازگردانی جریان انرژی، رفع می‌کند. کارشناسان طب غربی بر این باور هستند که طب سوزنی فعالیت مسکنهای طبیعی بدن را تقویت می‌کند.

در مورد این درمانها برای سیستیت بینابینی بخوبی مورد تحقیق قرار نگرفته‌اند بنابراین قبل از استفاده از این درمانها با پزشکتان مشورت کنید.