امروز: جمعه, ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ / قبل از ظهر / | برابر با: الجمعة 20 رمضان 1445 | 2024-03-29
کد خبر: 1671 |
تاریخ انتشار : 15 آبان 1391 - 10:07 | ارسال توسط :
ارسال به دوستان
پ

سال‌های تجاوز و مقاومت نویسنده : محمد اکرم اندیشمند احزاب اسلامي ـ جهادي وسازمانهاي مقاومت در دوره ي جهاد شوراي نظار:  احمدشاه مسعود درپانزدهم قوس 1362 ( 1983 ) درجلسه اي ازقوماندانان جمعيت اسلامي افغانستان درولايات پروان، کاپيسا، تخار، بغلان، بدخشان و قندز دردهکده  ” شرشر” واقع ولسوالي اشکمش ولايت تخاراساس سازمان وگروه سياسي ـ […]

سال‌های تجاوز و مقاومت

نویسنده : محمد اکرم اندیشمند

احزاب اسلامي ـ جهادي وسازمانهاي مقاومت در دوره ي جهاد

شوراي نظار:

 احمدشاه مسعود درپانزدهم قوس 1362 ( 1983 ) درجلسه اي ازقوماندانان جمعيت اسلامي افغانستان درولايات پروان، کاپيسا، تخار، بغلان، بدخشان و قندز دردهکده  ” شرشر” واقع ولسوالي اشکمش ولايت تخاراساس سازمان وگروه سياسي ـ نظامي را گذاشت که بعداً درجلسه مشابه منعقده خاواک پنجشير ” شوراي نظار” نام گرفت. هرچند شوراي نظار بصورت رسمي حزب مستقل در ميان ساير احزاب وگروه ها شناخته نشد واحمد شاه مسعود شوراي نظار را سازمان وحزب جدا ازجمعيت اسلامي معرفي نکرد، اما شوراي نظارعملاً در داخل افغانستان بصورت سازمان وتشکيلات مستقل ازجمعيت عرض وجود کرد. احمد شاه مسعود که درميان فرماندهان مجاهدين يگانه فرمانده جهاد با ديد وبرنامه ي استراتژيکي بود، تأسيس چنين سازمان وتشکيلاتي را در دستيابي به آرمان واهداف سياسي ـ نظامي خود که دراخراج قواي شوروي، اسقاط حاکميت کمونيستان، تحقق وتأمين استقلال، حاکميت ملي واستقرارحکومت معتدل اسلامي خلاصه مي شد ضروري مي پنداشت. او احزاب اسلامي وجهادي مستقر درپاکستان را براي تحقق خواسته ها واهدافش مطلوب وآيديال محسوب نميکرد. وبسوي بسياري از تنظيم ها ورهبرانشان بمثابه ي تحويلداران پول واسلحه ومرجعي براي اکمالات نظامي ولوژستيکي مي ديد.

احمدشاه مسعود پسرافسرارتش افغانستان دگروال( سرهنگ) دوست محمددر11 سنبله 1332( 2 سپتمبر 1952) در روستاي جنگلک تزتوابع بازارک وادي پنجشير بدنيا آمد. او دوره ي نهايي مکتب يا مدرسه را درليسه استقلال کابل که به زبان فرانسوي تدريس مي شد به پايان رسانيد وبراي تحصيلات عالي وارد انيستيتو پولتخنيک کابل گرديد. درهمين جا به جريان نهضت اسلامي کشور پيوست وبيکي از چهره هاي فعال وشاخص نهضت تبديل شد. با کودتاي سردارمحمدداودکه نهضت اسلامي مورد اذيت وفشار قرار گرفت، احمدشاه مسعود ازادامه ي تحصيل باز ماند وبه پاکستان پناه برد. اودرتابستان سال 1354 ( 1975 ) شورش ناکام نهضت رادرولسوالي پنجشير فرماندهي کرد. درحاليکه تعداد زيادي ازهمرزمان او دراين شورش کشته ويا اسير شدند خود ازاين معرکه جان سالم برد تا آنکه درسال 1358 دوباره فرماندهي قيام مسلحانه را عليه رژيم حزب دمکراتيک خلق بدست گرفت. مسعود دراين سال به صفت فرمانده جمعيت اسلامي درولايات پروان ـ کاپيسا وولايات شمال کشور واردپنجشير شد. اوبه تدريج درجريان مقاومت به شهرت رسيد ودر دوره ي تجاوز قواي شوروي بمثابه ي عمده ترين فرمانده جهاد ورهبرعمده ي مجاهدين درداخل تبارز کرد. وي با استفاده ازآتش بس کوتاه مدت با قواي شوري،  به توسعه وگسترش قلمرو جهاد ومقاومت خود به بيرون از پنجشير پرداخت وشوراي نظار را براي انسجام وهمآهنگي نظامي وسياسي مجاهدين درداخل کشور تأسيس نمود.

شوراي نظار با معيار هاي تشکيلاتي يک حزب سياسي عمل نميکرد. بخش عمده واصلي تلاش وفعاليت شوراي نظار به امور نظامي ومحاربوي مربوط مي گرديد. هرچند ساير بخش هاي ديگر چون ارائه ي خدمات اجتماعي وکار فرهنگي وسياسي را پيوسته مورد توجه وعمل قرارميداد. احمدشاه مسعود علي الرغم نداشتن تحصيلات اختصاصي درامورنظامي، توانايي واستعداد چشمگيري ازخود دراين مورد نشان داد. برخلاف اظهاراتي مبني برشرکت او درجنگ هاي فلسطين ولبنان، احمد شاه مسعود هيچگاه درجنگ هاي فلسطين و لبنان با اسرائيل شرکت نکرده ونه درآنجا وکشورمصرتعليمات نظامي ديده است. داشته ها، برنامه ها ودست آوردهاي او درجنگ وکارنظامي ازمطالعه ي کتب وتجارب ميادين نبرد ريشه ميگرفت. اونظريات وکارنامه هاي اشخاص معروفي چون مآئو، ناپليون، چگوارا و . . . را مطالعه ميکرد وازافکار ونظريات نظامي آنها دربرنامه هاي نظامي خود استفاده مي نمود. مسعود برخلاف بسياري از فرماندهان مجاهدين ورهبران احزاب اسلامي مستقر درپاکستان تحت تأثير ونفوذ استخبارات نظامي پاکستان( آي اس آي ) قرارنداشت. اودربرنامه ها  وحرکات محاربوي خود با استقلال وبدون آگاهي آي اس آي عمل ميکرد وبا دخالت آي اس آي درامورجنگ وجبهات مجاهدين به شدت مخالفت مي ورزيد. درنتيجه ي اين امر، احمدشاه مسعود مورد کينه وخصومت آي اس آي قرار گرفت وتا پايان اشغال شوروي ازدسترسي به موشک هاي استنگر امريکايي که توسط آي اس آي توزيع مي شد، محروم گرديد. آي اس آي باوجود کينه دربرابرمسعود وعلي الرغم آنکه مدعي رهبري وتنظيم کليه عمليات نظامي مجاهدين عليه قواي شوروي است به توانايي واستقلال احمد شاه مسعود اعتراف مي کند: « . . .   حمله ي شورويها( حمله هفتم بدره پنجشير) درارتباط به زمان، طاقت وبعد آن نزدمان شگفت آوربود. اگرچه ما درآي اس آي وقتي کافي نداشتيم تا درمقابل اين هوشدارکدام عکس العمل فوري را انسجام ميداديم ولي مسعود خودش قادربود تا گردن خويش را ازاين تيغ برنده خطا دهد. . .   . » ( 37 )

ساختار نظامي شوراي نظار، نظم ودسپلين منحصر به خودرا داشت که درمجاهدين سايراحزاب به چشم نميخورد. نيروهاي شوراي نظاردرقطعات سه گانه ي متحرک، امنيتي يا محلي وقطعات مرکزي تنظيم ميگرديد که بعد از تعليمات شامل اين قطعات مي شدند. قطعات متحرک ومرکزي، تعليمات بيشتر مي ديدند وقوت هاي اصلي رزمي بودند. آنها به جاي لباس محلي از لباس نظامي( دريشي وکلاه پکول) استفاده ميکردند ودرواقع ارتش منظم چريکي بودند که احزاب وفرماندهان ديگرمجاهدين هيچگاه قادر به ايجاد نيروي مشابه به آن نشدند. ساحه ي نفوذ وقلمرو شوراي نظاردرآغازبه ولايات شمال شرقي( بدخشان، کندز،تخاروبغلان) و ولايات پروان ـ کاپيسا محدود مي شد اما به تدريج ولايات بلخ، جوزجان، سمنگان، فارياب، باميان، ننگرهار، کنرها، لغمان وکابل شامل مناطق مورد نفوذ وفعاليت شوراي مذکور گرديد. هرچند تلاش براي تحقق برنامه هاي مورد نظر درولايات مذکور با مؤفقيت همراه نبود.

شوراي نظاردربخش هاي فرهنگي، تعليم وتربيه وخدمات اجتماعي نيز داراي تشکيلات وبرنامه هاي مختلفي بود وهرچند گام هاي عملي را دراين موارد برداشت اما هيچگونه کار اساسي به خصوص دربخش تعليم وتربيه وايجاد يک نيروي متخصص براي آينده انجام نداد.

درحاليکه تلاش درعرصه ي نظامي وپيروزي هاي چشمگيردراين عرصه، شوراي نظار ورهبري آنرا درتحولات دوران جهاد متبارز وبرجسته ميسازد، بخش عمده ي مؤفقيت دراين امرازکار اطلاعاتي واستخباراتي ريشه ميگرفت. شبکه ي استخباراتي واطلاعاتي احمد شاه مسعود در دوره ي جهاد بسيار گسترده ومؤفق بود. اوبااستفاده ازکاراطلاعاتي برنامه هاي نظامي خودرا تنظيم ميکرد وازاين امردرپيروزي هاي نظامي وافزايش شهرت وقوت خود سود ميبرد. حتي مؤفقيت احمدشاه مسعود دراموراطلاعاتي براي شوروي وسازمان جاسوسي آن کي جي بي تعجب آور، شگفت انگيز وبه قول جنرال بوريس گروموف آخرين قوماندان ارتش سرخ درافغانستان مايه ي شرمساري وبي وقاري براي کي جي بي بود: «  . .  .  .  مامورين کي جي بي درافغانستان به گونه ي واضحي وقار خودرا بدست خود پايمال کردند. آنگونه که من به خاطر دارم آنان بيش ازده بار به مسکو گزارش داده بودند که مسعود بدست آنها نابود شده است. درحاليکه مسعود گاه دريک منطقه گاهي هم درمنطقه ي ديگرسربرمي آورد. . .  .  » ( 38 )

الکساندرليخافسکي يکي ازجنرالان عاليرتبه قواي شوروي درافغانستان درمورد مؤفقيت شبکه ي اطلاعاتي احمدشاه مسعود که به ناکامي بزرگترين تهاجم قواي شوروي دربهار 1363 به وادي پنجشير انجاميد، مي نويسد:« . . .  . پسانها روشن گرديد که اين يک شکست منحصر به خودي بوده است. برغم تد بيرهاي سنجيده شده درزمينه ي حفظ محرميت وپنهان نگداشتن اهداف فرماندهي شوروي، اطلاعات ازدرزها بيرون ريخته بودند. مسعود با بهره مندي ازتکيه گاه نيرومند وشبکه ي گسترده وپرشاخ وبرگ خبر چيني درکابل پانزده روز پيش ازآغازعمليات مدارک گرانبهاي درباره ي کليه برنامه هاي سپاهيان شوروي ونيروهاي دولتي افغانستان بدست آورده بود. . .  .  احمد شاه مسعود به موقع،  مردم وبيشتر دسته هاي مسلح خودرا از پنجشير بيرون ساخته آنها را درمنطقه ي سر سبز چاريکار، اندراب، نجراب، خوست وفرنگ وديگر نواحي استانهاي شمالي افغانستان وهم چنان درتنگناهاي پرخم وپيچ منتهي به پنجشير جابجا ساخت. . .  .   نبرد هنگامي آغاز گرديد که در دره عملاً هيچ کسي از شورشيان نمانده بود . . .   .  پسانها احمدشاه مسعود به افسران وجنرالهاي شوروي ريشخند ميزد، تمسخر ميکرد وميگفت که آنها همه بي ارزش اند. . .  .   » ( 39 )

هجوم قواي شوروي دربهار 1363 ( 1984 ) که  حمله ي هفتم ارتش سرخ به وادي پنجشير بود بعد ازبه پايان رسيدن آتش بس جبهه ي پنجشير با نيروهاي شوروي صورت گرفت. انعقاد قرارداد آتش بس ميان احمدشاه مسعود وارتش سرخ درافغانستان که دراواخر سال 1361 صورت گرفت يکي از رويداد مهم ونقطه ي عطف درتاريخ جهاد افغانستان عليه تجاوز واشغال شوروي بود. درحاليکه جنرالان شوروي قرارداد آتش بس را براي تضعيف، تجريد وانزواي فرمانده مسعود درميان مجاهدين وجلب او درهمکاري با حاکميت کمونيستان ويا دستگيري وهلاکت او امضاء کرده بودند وهمچنان آتش بس از سوي حزب اسلامي حکمتيار به عنوان خيانت به جهاد ونشان تسليمي جبهه ي پنجشيربه قواي شوروي تلقي وتبليغ ميگرديد، احمدشاه مسعود با استفاده ازفرصت آتش بس گام هاي بزرگي را در تحقق اهداف وبرنامه هايي برداشت که براي تداوم وپيروزي جهاد ومقاومت مهم وحياتي شمرده مي شد. او دردوره ي آتش بس پايگاه هاي متعددي را درولايات شمال شرقي کشورايجاد کرد. به جنگ با قواي شوروي درخارج ازمحدوده ي آتش بس ادامه داد. به سازماندهي مجدد وتقويت نيروهاي رزمي خود پرداخت وفرصت تشکيل وتأسيس ” شوراي نظار ” را بمثابه ي يک تشکل مؤثر وهمآهنگ کننده ي جهاد ومقاومت دربرابر نيروي اشغالگر شوروي وحکومت دست نشانده ي آن بدست آورد. جنرالان شوروي بعدها خود اعتراف کردند که ازآتش بس با آنها، بيشترين سود را احمدشاه مسعود برد:« حالا پس از گذشته ساليان درازميتوان با قاطعيت گفت که همانا ما با گام هاي بي سنجش خود زمينه ي مبدل شدن احمد شاه مسعود را به جنگجوي افسانوي آرمان اسلام، مردم وآزادي فراهم کرديم. مسعود با بهره گيري از مصالحه ، گروه هاي خودرا تقويت نموده گسترده ي نفوذ خودرا بيرون از پنجشير گسترش بخشيد. او آغاز به تحکيم سنگر هايي درخوست وفرنگ، نهرين ونواحي جنوبي استان( ولايت ) تخار نمود. . .  . » ( 40 )

« . . .   . مصالحه مؤقتي که احمدشاه مسعودازترس نابودي کامل گروهش توسط سپاهيان شوروي دردسمبر 1982 به امضاء رسانيد تا اپريل 1984 ادامه يافت. ودرست درهمين دوره فرماندهي سپاه چهلم تثيت کردکه فعاليت گروه هاي تحت فرمان مسعود به ميزان چشمگيري دربيرون از دره ي پنجشير پاگرفته است . . .   .   » ( 41 )

شوراي نظار بعد از سقوط حکومت نجيب الله درثور 1371 وتشکيل حکومت مجاهدين وارد مرحله ي ديگري ازحيات سياسي ونظامي خود گرديد. احمدشاه مسعود دراين مرحله شوراي نظار را به” بوت تنگ” تشبيه ميکرد که مانع گسترش نفوذ او درتعميم نظم ودسپلين مورد نظرش به جمعيت اسلامي افغانستان وخارج از آن مي شد. معهذاموصوف شوراي نظار رادرجدي 1373 درجلسه اي متشکل از فعالان جمعيت اسلامي افغانستان که در جبل ا لسراج  تدوير يافت، منحل اعلان کرد. تلاش هاي مسعود دراين دوره براي سازماندهي مجددجمعيت اسلامي نتيجه نداد. تداوم جنگ وبحران بي ثباتي درپايتخت مانع اين امر گرديد. او بعد ازسقوط پايتخت بدست طالبان درخزان 1375 نيز فرصت باز سازي جمعيت اسلامي را نيافت. تمام سالهاي اين دوره ازحيات اودرمبارزه ومقاومت عليه طالبان، جنگجويان اسامه بن لادن ودخالت پاکستان سپري گرديد.

احمدشاه مسعود درميان رهبران وفرماندهان مجاهدين شخصيت بارز ومنحصر به فرد محسوب مي شود. درحاليکه او مانند هر رهبر وفرمانده ديگر جنبش هاي مقاومت از ضعف ها واشتباهات درمسير مبارزه وعمل خالي نبود، بزرگترين امتياز موصوف درميان رهبران احزاب اسلامي وگروه هاي ديگر سياسي ونظامي افغانستان اين بودکه اودرداخل کشور وبا تحمل سخت ترين دشواريهاي جهاد ومقاومت عليه ارتش اشغالگر شوروي وانواع تجاوز ودخالت اجنبي به رشد وشهرت رسيد. بنا براين او درداشتن ويژگي مقاومت، اراده وآزادگي يکي ازمردان منحصر به فرد درتاريخ معاصرافغانستان است. مسعود علي الرغم آنکه متعلق به جريان نهضت اسلامي قبل از حاکميت کمونيستان يا جريان اخوانيها بود، ديد وبينش متفاوت درمورد نظام وحکومت اسلامي با بسياري از رهبران اين جريان داشت. هرچند او دردوره ي حاکميت مجاهدين که درجنگ وبي ثباتي سپري شد مجالي به تطبيق ديدگاه ها ونظريات خويش نيافت. او خواستار حکومت اسلامي معتدل بود. درحکومت مورد نظر او رهبري ومديريت دربسياري ازادارات وارگانهاي دولتي به تخصص وشايستگي آنها ارتباط ميگرفت. او انتخابات آزاد را براي تشکيل رهبري وحکومت منتخب وتأمين عدالت اجتماعي درکشورضروري تلقي ميکرد وازآزادي زنان درتحصيل، اشتغال وسهم گيري شان درامورسياسي واجتماعي دفاع ميکرد.     ( 42 )

احمدشاه مسعود بعد از سه دهه مبارزه ومقاومت دراثرحمله ي انتحاري تروريستان سازمان القاعده برهبري اسامه بن لادن درحالي به شهادت رسيد که دراوج محبوبيت وشهرت قرارداشت. اودرآن دوران يگانه مايه ي اميد ونماد مقاومت وآزادگي براي مردم افغانستنان وبراي همه احزاب وگروه هايي محسوب مي شد که ازسلطه ي سرتاسري حاکميت وحشت وترورطالبان وتسلط کامل پاکستان به کشور شان درنگراني وترس به سر ميبردند.

درمورد مسعود هم دوستان وهوا دارانش وهم مخالفان ودشمنانش به کثرت سخن گفته اند. بسياري از جنرالان شوروي که طي ده سال اشغال افغانستان با مسعود به سختي جنگيده اند، اورا دشمن شجاع، بااراده ونيرومند معرفي ميکنند. ” ليخافسکي” ازجنرالان بلند پايه ي شوروي درسالهاي اشغال افغانستان درمورد احمدشاه مسعود مي نويسد:«  . . . .  احمد شاه مسعود يکي ازبرجسته ترين وبرازنده ترين سران ضد انقلاب است. احمدشاه با مخالفت دو آتشه با ساختار دولتي موجود درافغانستان، رهبران حزب دمکراتيک خلق افغانستان وحکومت را دشمنان شخصي خود مي پندارد. او يک ملي گراي پرشوراست. ضد شوروي است وضد حضور سپاهيان شوروي درافغانستان اقدام ميکند . . .   .  اويک رهبر با اراده، پرشور، قاطع ودلير است. دردستيابي به اهداف مطرح شده پيگير است. عزم خدشه ناپذيردارد. وبه قول خود پابند است . . .    . » ( 43 )

” مارک کپلان ” تحليلگر ونويسنده امريکايي نقش مسعود را درفروپاشي امپراطوري شوروي همرديف رونالد ريگان رئيس جمهور امريکا و” ليخ واليسا” رهبر جنبش کارگري پولند درحاکميت کمونيستي که بعداً برياست جمهوري کشورش رسيد، ميداند. عبدالله عزام مبارزونويسنده فلسطيني که با مجاهدين افغانستان همکاري داشت ودرسال 1368 درپشاورترورگرديد، احمدشاه مسعودرا مردي بزرگترازناپليون فرانسوي مي خواند. دکتورچنگيز پهلوان محقق ونويسنده ايراني درمورد مسعود مي نويسد:« کسانيکه به تاريخ جهاد درافغانستان آشنايي دارند ميدانند که جهاد گاه فقط درنام او خلاصه مي شد. کمتر کسي درجنگ هاي آزاديخواهانه اي که پس از جنگ جهاني دوم مي شناسم لياقت ها وتواناي هاي اورا داشته است. بااين حال چون جنبش چپ ازاوحمايت نميکرد درميان جوانان کشورهاي مختلف به شکلي درست شناخته نشد . . .  .   يک لحظه اورا با ” چگوارا ” که درجواني دردوره کوتاه اورا مي ستودم مقايسه کردم . ازهر نظربراوپيشي دارد. دربافت فرهنگ خود عمل مي کند وهرگزاتکاء به مردم وبسيج سياسي راازياد نمي برد. مردي است مسلمان وپايبند اخلاقيات ديني . . . »

منبع خبر ( ) است و صلح خبر | پایگاه اخبار صلح ایران در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. چنانچه محتوا را شایسته تذکر میدانید، خواهشمند است کد خبر را به شماره 300078  پیامک بفرمایید.
لینک کوتاه خبر:
×
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسطصلح خبر | پایگاه اخبار صلح ایران در وب سایت منتشر خواهد شد
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
  • لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما منتشر نخواهد شد.
  • نظرات و تجربیات شما

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

    نظرتان را بیان کنید

    تعداد نظرات منتشر شده: 12
    1. نویسنده :سارا

      نوشته احزاب اسلامی ـ جهادی وسازمانهای مقاومت در دوره ی جهاد شورای نظار جالب بود. فال حافظ خیلی خوبه امکانات دیگر هم اضافه کنید.

    1. نویسنده :مهسا.میم

      خیلی هم خوب…جالبترین قسمت فال و طالع بینی سایته

    1. نویسنده :تهرانی

      سبز و پایدار باشید…امیدوارم هیچ وقت سایت خوبتون مشکل پیدا نکنه

    1. نویسنده :قصه.ما

      نوشته احزاب اسلامی ـ جهادی وسازمانهای مقاومت در دوره ی جهاد شورای نظار خوب بود. بیشتر به قسمت سرگرمی و عکسهای روز توجه کنین.

    1. نویسنده :محمد.شیرزادی

      نوشته های اطلاعات عمومی جالب توجه بود. ممنون از زحماتتان.

    1. نویسنده :از.ونوس

      نوشته های اطلاعات عمومی جالب توجه بود. ممنون از زحماتتان.

    1. نویسنده :بندری

      سایته خوبیه. از نوع نمایش گالریها لذت بردم. جالبه که عکسای سایت به این راحتی لود میشن.

    1. نویسنده :داریوش

      مطالب خوبی دارید. ان شاء الله همین سیاست کاری را ادامه دهید.

    1. نویسنده :دخترخانم

      همین طور ادامه بدین … موفق باشید.

    1. نویسنده :دانش

      از زحمات تمام افرادی که در سایت پارسی وی فعالیت می کنن تشکر میکنم.

    1. نویسنده :پسر.تهرونی

      bishtar be bakhshe sargami site va aksha residegi konid

    1. نویسنده :آرش

      آقای صبای عزیز سایت خوبی دارید. موفق باشید.