صلح خبر/خراسان رضوی یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: اساسا سازمان‌های بین‌الملل ساخته و پرداخته کشورهای قدرتمند دنیاست. از این حیث کشوری مثل ایران که ۲۰ سال برای داشتن انرژی هسته‌ای با هزینه‌های مختلف پایمردی کرده، به دلیل اختلاف منافع با قدرت‌های بزرگ نمی‌تواند در تصمیمات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ورود کند. داریوش پایسته در گفت‌وگو […]
صلح خبر/خراسان رضوی یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: اساسا سازمان‌های بین‌الملل ساخته و پرداخته کشورهای قدرتمند دنیاست. از این حیث کشوری مثل ایران که ۲۰ سال برای داشتن انرژی هسته‌ای با هزینه‌های مختلف پایمردی کرده، به دلیل اختلاف منافع با قدرت‌های بزرگ نمی‌تواند در تصمیمات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ورود کند.
داریوش پایسته در گفت‌وگو با صلح خبر با اشاره به عدم رعایت اصل بی‌طرفی توسط سازمان‌های بین‌المللی اظهار کرد: بی‌طرفی سازمان‌های بین‌المللی از همان بدو پیدایش‌شان مورد تردید نظریه‌پردازان تئوری‌های روابط بین‌الملل بوده است چراکه بنیان‌گذاران این سازمان‌ها از جایگاه و قدرتی ویژه در سازمان ساخته و پرداخته خود برخوردارند. برای مثال اتحادیه زغال‌سنگ اولین اتحادیه یا سازمان بین‌المللی بین کشورهای اروپایی بود که منافع کشورهای واردکننده و صادرکننده زغال سنگ را در نظر داشت. در چنین شرایطی نمی‌توان برای کشورهای خارج از این اتحادیه حقی در نظر گرفت.
وی با تاکید بر اینکه سازمان‌های بین‌المللی در وهله اول برای تامین حقوق اعضای خود تشکیل شده‌اند، ادامه داد: اگر کشوری عضو یک سازمان بین‌المللی نباشد، در آن سازمان حقی نخواهد داشت. بر این اساس برخی نظریه‌پردازان بر ادعای بی‌طرفی سازمان‌های بین‌الملل خط می‌کشند و معتقدند اگر سازمان‌های بین‌المللی بی‌طرف باشند، باید برای کشورهای غیر عضو حق قائل شوند؛ در حالی که در این نوع سازمان‌ها حقی برای کشورهای غیر عضو تعریف نشده است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل عنوان کرد: شکل ماهوی سازمان‌های بین‌الملل به گونه‌ای بنیان‌گذاری شده که بی‌طرف باشند اما عملا آن کشوری قوی‌تر و قدرت احقاق حق بیشتری دارد که قدرت بازیگری و چانه‌زنی بیشتری بین کشورهای دیگر داشته باشد. مبنای رای‌گیری و تاثیرگذاری در سازمان‌های بین‌المللی رای اکثریت است و آن دسته از قدرت‌هایی که لابی‌های گسترده‌تری درون سازمان مورد نظر خود داشته باشند، از جایگاه بهتری می‌توانند برخوردار شوند.
پایسته افزود: سازمان‌های بین‌المللی به طور کامل بی‌طرف نیستند زیرا این سازمان‌ها از خود ضمانت اجرا ندارند و قدرت اجرایی آن‌ها منوط به کشورهای عضو است. در چنین شرایطی چنانچه اکثریت اعضا با کشوری همراه شوند، حق به آن کشور داده می‌شود و حق کشورهای دیگر کمتر دیده شده یا حتی تضعیف می‌شود.
وی با اشاره به پیروی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از قاعده فوق خاطرنشان کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از بین کشورهای دارنده سلاح اتمی شکل گرفت. کشورهای پایه‌گذار این سازمان با آرمان بهتر بودن جهانی عاری از سلاح اتمی علاوه بر اینکه در درون خود، کشورهای دارای سلاح هسته‌ای را کنترل می‌کنند، کشورهایی را که می‌خواهند به جمع دارندگان این سلاح بپیوندند را از طریق ایجاد برخی محدودیت‌ها به استفاده از انرژی دیگری غیر از هسته‌ای مجاب می‌کنند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به بازرسی‌های آژانس انرژی اتمی از ایران گفت: در پس این پرده دارندگان سلاح اتمی دنبال انحصاری کردن این سلاح در درون خود هستند. کشورهای دارای سلاح اتمی اساسا چنین اتحادی را شکل دادند تا کشور دیگری نتواند سلاح اتمی داشته باشد؛ لذا تهدیدات، بررسی‌ها و مواضعی که آژانس در قبال ایران در پیش می‌گیرد، از این جهت است که مبادا عضو جدیدی به جمع دارندگان سلاح اتمی بپیوندد.
پایسته با اشاره به سخنان مکرر وزارت امور خارجه ایران خطاب به گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دعوت وی به عدم جانبداری تاکید کرد: اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دنبال اصل بی‌طرفی باشد، بایستی سهم برابر برای ایران دیده شود و به نوعی نقش ایران در این سازمان پذیرفته شود و بتواند از معلومات دیگر کشورها برای دستیابی به انرژی هسته‌ای سالم استفاده کند و از همکاری‌های مشترک فی‌مابین کشورهای اتمی برای بازرسی و نوسازی نیروگاه‌ها بهره ببرد؛ این درحالی است که ما در حداقلی‌ترین شکل ممکن هنوز اجازه نداریم و نمی‌توانیم برای افزایش سانتریفیوژها یا نیروگاه‌ها مجوزهای لازم را کسب کنیم. تمام این کش‌وقوس‌ها و مخالفت‌ها با ایران تنها بابت این است که قدرت‌های اتمی می‌خواهند انحصار انرژی اتمی و آژانس را برای خود حفظ کنند.
وی همچنین با بیان اینکه سازمان ملل را هم نمی‌توان سازمانی بی‌طرف دانست، اظهار کرد: حق وتو برای پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل خط بطلانی بر بی‌طرفی این سازمان است. در خصوص گزارشات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ایران به شورای امنیت این شورا فارغ از اینکه آیا آژانس به حق اظهار نظر کرده و یا به ناحق با استفاده از ادبیات تاثیرگذار کشورهای دیگر نظر و رای را به طرفین گزارش آژانس انرژی اتمی می‌دهد. بنابراین ما نمی‌توانیم بگوییم اصل بی‌طرفی رعایت شده است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: از این جهت که تصمیمات سازمان‌های بین‌الملل بر مبنای رای اکثریت گرفته می‌شود، اساسا اصل بی‌طرفی در این سازمان‌ها مورد شک قرار می‌گیرد. در یک سازمان بین‌المللی همچون آژانس انرژی اتمی یا سازمان ملل متحد، زمانی که اکثریت یک جمع بپذیرند که یک رای را صادر کنند، دیگران ولو اینکه مخالف باشند، قادر به تدوین و اجرای خواسته خود نیستند. این مساله در شورای امنیت متفاوت است. در این شورا اگر کشور عضو دائم مساله‌ای را مخالف منافع خود ببیند، می‌تواند وتو کند.
پایسته ادامه داد: بنابراین اصل بی‌طرفی در سازمان‌های بین‌الملل قابل تایید نیست و اساسا این سازمان‌ها تامین‌کننده منافع اکثریت هستند. درست است که مبنا بر رای بی‌طرفانه سازمان‌های بین‌الملل گذاشته شده ولی در اجرای تصمیمات بی‌طرفی مشاهده نمی‌شود.
وی با اشاره به نقش سازمان‌های بین‌المللی در مناقشات هسته‌ای ایران بیان کرد: اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حق ورود کشورها به این سازمان را با نظارت خود آژانس به رسمیت می‌شناخت و در جریان اتمی شدن کشورها مسائل سیاسی داخلی آن‌ها را مد نظر قرار نمی‌داد. ما با همکاری آژانس بهترین نیروگاه‌های مدرن هسته‌ای را داشتیم و به بهترین روش‌های دستیابی به غنی‌سازی صلح‌آمیز آشنا بودیم و لازم نبود با آزمون و خطا وارد این عرصه شویم. اگر سازمان انرژی اتمی این حسن نیت را نشان می‌داد، هیچوقت این چالش‌ها پیش نمی‌آمد و این همه مشکل برای ایران درست نمی‌شد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تاکید کرد: اساسا سازمان‌های بین‌المللی ساخته و پرداخته کشورهای قدرتمند دنیا هستند و این کشورها از سازمان‌های خودساخته‌شان به عنوان مرز اولیه برخورد با دیگر کشورها و ایجاد انحصار برای آن‌ها استفاده می‌کنند. بر همین اساس ایران در هر دوره توسط قدرت‌های بزرگی مانند فرانسه، آمریکا، انگلیس و… با چالش مواجه شده است.
وی خاطرنشان کرد: ایران احقاق حق خود را باید از مسیر دیگری دنبال کند زیرا برآیند نقش‌آفرینی سازمان‌های بین‌المللی کنونی و تصویری که این سازمان‌ها از گذشته تا به امروز ساخته شده، نشان داده یا ایران باید همنوا با قدرت‌ها شود تا در سازمان‌های بین‌الملل انتفاع یابد یا بایستی خود را به این سازمان‌ها تحمیل کند که گویا ایران راه دوم را برگزیده است.
انتهای پیام
